Po­vo­dom ve­li­kog ju­bi­le­ja, 170 go­di­na „Gor­skog vi­jen­ca”, na dan ro­đe­nja vla­di­ke Pe­tra Dru­gog Pe­tro­vi­ća Nje­go­ša, 13. no­vem­bra, lju­bi­te­lji pi­sa­ne ri­je­či mo­ći će, uz dnev­ne no­vi­ne „Dan” da ku­pe ovu svo­je­vr­snu cr­no­gor­sku bi­bli­ju po ci­je­ni od 3.99 eura. Iz­da­vač ovog vri­jed­nog i ne­pro­la­znog dje­la je IK „Obod­sko slo­vo”.
- Ne­do­sti­žno i ne­pri­ko­sno­ve­no i sve­vre­me­no dje­lo pje­sni­ka i mu­dra­ca Pe­tra Pe­tro­vi­ća Nje­go­ša pre­mo­sti­lo je po­nor vje­ko­va, od one staj­ne po­čet­ne tač­ke ko­ju je uti­snuo Rast­ko Ne­ma­njić i sta­rog srp­skog pje­sni­štva pa sve do pje­sni­štva ro­man­ti­zma. Tra­di­ci­ju na­rod­nog pjesnštva, „na­rod­nog je­van­đe­lja”, kla­si­ci­zma i ro­man­ti­zma, po­ve­zao je u svom dje­lu, us­pjev­ši da ostva­ri iz­ra­zi­tu po­et­sku in­di­vi­du­al­nost mi­stič­nim i me­ta­fi­zič­kim slo­je­vi­ma - bi­lje­ži pje­sni­ki­nja Mi­li­ca Kralj.
Taj „sin pri­ro­de, po­et” pri­ka­zao je, pre­ma mi­šlje­nju Kralj, ne­do­sti­žni stva­ra­la­ča­ki mo­del, na­čin pre­i­me­no­va­nja pu­sto­šne stvar­no­sti, pre­bo­ga­te ras­ko­li­ma i zli­ma, pre­bo­ga­te ne­slo­gom i stal­nom strep­njom i od tu­đe­ga i od zla do­ma­će­ga, po­ka­zao je ka­ko u ne­stvar­noj sa­mo­ći „vjer­ni sin no­ći pje­va po­hva­lu mi­sli­ma”.
Sve što je on na­pi­sao na dje­lu je i da­nas, ak­tu­el­nost nje­go­ve ge­ni­jal­ne mi­sli po­tvr­đu­je se kon­stant­no.
- Kru­go­vi Nje­go­še­vog pje­va­nja ob­u­hva­ta­ju naj­slo­že­ni­je pje­snič­ko – fi­lo­zof­ske te­me: ko­smič­ku sud­bi­na čo­vje­ka i na­ci­o­nal­no - oslo­bo­di­lač­ku i isto­rij­sku sud­bi­nu ko­lek­ti­va, ali i me­ta­fi­zič­ki di­ja­log sa pje­smom. Op­sje­njen Bož­jom lu­čom, svje­tlo­šću nad svje­tlosšću, onim me­đu­pro­sto­rom ko­ji je La­za de­fi­ni­sao „me­đu ja­vom i međ snom” Nje­goš se u „Gor­skom vi­jen­cu” pi­ta: „je li ja­vlje od sna smu­će­ni­je”. Stva­ra­lač­ko, pje­snič­ko „pre­no­še­nje” sno­va u ja­vu, „čuv­sto­va­nje” u na­dah­nu­to ime­no­va­nje Taj­ne nad taj­na­ma, omo­gu­ći­lo je Nje­go­še­vom ge­ni­ju da sva­kim svo­jim dje­lom is­pi­še svo­je­vr­snu pje­smu nad pje­sma­ma, pje­smu ko­ja i da­nas či­ni ne­mo­gu­će” - po­ja­šnja­va ona.
Nje­go­šev ,,Gor­ski vi­je­nac” je po­če­tak bu­đe­nja na­ci­o­nal­ne svi­je­sti i na­ci­o­nal­nog uje­di­nje­nja, je­zik je po­ve­zao u lir­sko-ep­sko-dram­sko tka­nje ko­je kru­ži i pru­ža po­gled na či­tav je­dan uni­ver­zum. Od­mah na­kon štam­pa­nja „Gor­skog vi­jen­ca”, ob­ja­vljen je pr­vi pri­kaz na ita­li­jan­skom je­zi­ku u li­stu „La Dal­ma­zia” pod na­slo­vom „Gor­ski vi­je­nac”.
Pro­log „Gor­skog vi­jen­ca” - „Po­sve­tu pra­hu oca Sr­bi­je”, Nje­goš je po­sve­tio Ka­ra­đor­đu Pe­tro­vi­ću, jer je u nje­mu i Pr­vom srp­skom ustan­ku vi­dio „iz­vi­i­skru” pr­vog or­ga­ni­zo­va­nog srp­skog ot­po­ra na­kon vi­še­vje­kov­nog rop­stva i mra­ka pod Tur­ci­ma. On je Ka­ra­đor­đa svr­stao me­đu ve­li­ka­ne 19. vi­je­ka kao što su Na­po­le­on, Kar­lo, Bli­her, voj­vo­da od Ve­ling­to­na, Su­vo­rov, Švar­cen­berg i Ku­tu­zov. Iako po­ti­če iz ma­log na­ro­da, Cr­ni Đor­đe je, za Nje­go­ša, ne­iz­mjer­nom hra­bro­šću, po­stao sim­bol ot­po­ra i vi­te­škog du­ha srp­skog na­ro­da, a pri­jet­nja i strah za po­ro­blji­va­ča.
Pod­sje­ća­mo, pro­šle go­di­ne je Bo­šnjač­ka stran­ka spri­je­či­la pro­gla­še­nje 13. no­vem­bra za dr­žav­ni pra­znik po­vo­dom ro­đe­nja Pe­tra Pe­tro­vi­ća Nje­go­ša. Vla­da je iz skup­štin­ske pro­ce­du­re po­vu­kla iz­mje­ne Za­ko­na o dr­žav­nim pra­zni­ci­ma, ko­ji­ma je pred­vi­đe­no da 13. no­vem­bar, dan ro­đe­nja Pe­tra Dru­gog Pe­tro­vi­ća Nje­go­ša, bu­de dr­žav­ni pra­znik.A.Ć.


Je­zgro­vi­tost i du­bo­ka mi­sa­o­nost

Pje­snič­ki je­zik u „Gor­skom vi­jen­cu”, od­li­ku­je se je­zgro­vi­to­šću i du­bo­kom mi­sa­o­no­šću, ta­ko da mno­go iz­ra­za po­pri­ma po­slo­vič­ki ili gnom­ski ob­lik. To je ob­lik na­rod­ne po­slo­vi­ce i mi­sa­o­nost mno­go­vje­kov­ne mu­dro­sti na ko­ju se na­i­la­zi sa­mo u na­rod­nim po­slo­vi­ca­ma. Me­đu­tim, uti­caj na­rod­nog je­zi­ka ni­je sa­mo u po­slo­vič­kom sti­lu, ne­go i u sa­mom je­zi­ku, u nje­go­voj lek­si­ci, kao i u do­slov­nom pre­u­zi­ma­nju na­rod­nih iz­ra­za i idi­o­ma. Nje­goš u svom pje­va­nju ko­ri­sti i de­se­te­rac, što zna­či da je ovo dje­lo na­sta­lo pod sna­žnim uti­ca­jem na­rod­ne ep­ske pje­sme. Ta­ko­đe, pje­snik u dje­lu ko­ri­sti sna­žna po­re­đe­nja, me­ta­fo­re i sim­bo­le, ali i zvu­kov­ne fi­gu­re - aso­nan­cu i ali­te­ra­ci­ju.