Posvetom ,,Tebi, Ljiljo” počeo je Vladimir Majakovski svoj ,,Oblak u pantalonama” davne 1914. godine. Preko stotinu godina kasnije, na Mećavniku, prilikom otvaranja jedanaestog Kustendorfa ponovo se čulo ,,tebi, Ljiljo” i muza ruske avangarde postala je i muza jedanaestog ,,Kustendorfa”.
,,Režiserka, pjesnikinja, glumica, modna ikona, arhitekta i anđeo čuvar ruskih avangardista, Ljilja Brik, sišla je večeras sa platna i proletjela bioskopom ,,Prokleta avlija”, proglaglašavajući i sebe i festival za okovane filmom”, stoji na sajtu Festrivala.
Otvaranje jedanaestog Kustendorfa počelo je sačuvanim kadrovima izgubljenog nijemog filma ,,Okovana filmom” (1918), čiji je scenarista Vladimir Majakovski, a zvijezde upravo Majakovski i Ljilja Brik. Projekciju je pratila muzika američkog gitariste Gerija Lukasa i ,,No Smoking Okestra”, te plesna i akrobatska tačka Sanje Radulović i Dušana Murića. Igrajući uz Šostakovičev ,,Drugi valcer”, Radulovićeva i Murić otjelovili su Majakovskog i Brikovu, te tako oživjeli izgubljeni film.
Nakon uvodnog spektakla, publici u dvorani ,,Prokleta avlija” obratio se profesor Emir Kusturica, rekavši da će ovogodišnji ,,Kustendorf” poput svih prethodnih približiti one koji će ubrzo postati veliki, sa onima koji su već veliki, ali da će se razlikovati po tome što će pomoću fikcije pretvoriti stvarnost u fikciju.
Potom je govorio ministar kulture i informisanja Republike Srbije Vladan Vukosavljević koji je ,,Kustendorf” nazvao ,,velikom košnicom u koju dolaze vrijedne pčele iz čitavog svijeta, pa prave med, zdravu hranu koja je kontrapunkt otrovu koji proizvodi industrija zabave”.
Nastavio je Geri Lukas, gitarom prateći projekciju dvadesetominutnog nijemog filma ,,Međučin” (1924), velikog francuskog reditelja Renea Klera.
Uslijedio je omaž italijanskom režiseru Paolu Sorentinu, koji je gost ovogodišnjeg festivala i dobitnik tradicionalne Nagrade za buduće filmove koja od ove godine nosi naziv ,,Drvo života”. Sorentino je i zvanično otvorio festival.
Poslije ceremonije otvaranja prisutni su imali priliku da gledaju prošlogodišnjeg dobitnika ,,Zlatne palme”, film ,,Kvadrat”, čiji se autor Ruben Estlund, takođe obratio prepričavši slikovito svoje putovanje od Geteborga do Mećavnika. Po završetku projekcije, Estlund je održao radionicu takmičarima i gostima festivala.
Nakon projekcije filma ,,Kvadrat”, prošlogodišnjeg dobitnika ,,Zlatne palme”, autor filma, Ruben Estlund, održao je radionicu sa studenima i gostima jedanaestog ,,Kustendorfa”.
Švedski reditelj je govorio o svom specifičnom pristupu filmu i gotovo sociološkom načinu istraživanja ljudske prirode. Govoreći o idejama i inspiracijama iza filma ,,Kvadrat”, Estlund je pričao i o istoimenoj instalaciji, čiji je autor bio upravo on. Kao sa cjelokupnim filmom, Ruben tvrdi da je instalacijom htio prozvati sindrom pasivnog posmatrača, koji je postao uobičajeni način na koji civilizovani čovjek reaguje na nasilje, ali i na ljudsku nevolju uopšte. ,,Kolektivni bijes prema necivilizovanom pojedincu je najopasnija stvar kod nas”, izjavio je Estlund.
Izražavajući dalje svoje nezadovoljstvo tradicionalnim filmskim pristupom problemima ljudskog ponašanja, Ruben ističe kako nam pojava digitalnog videa i pogotovo servisa poput Jutjuba, daju mogućnost da preispitamo uobičajene filmske narativne strukture, koje gledaocima obično nude zadovoljenje forme umjesto sadržaja – ispunjenje zadatih očekivanja umjesto propitivanja ljudskog stanja. ,,Moramo dovesti u pitanje opsjednutost anglosaksonskom dramaturgijom”, zaključio je Estlund.
Sa studentima je podijelio svoje sisteme rada sa glumcima, direktorima fotografije, kao i svoj način montaže. Opisujući razloge za svoju naklonost prema statičnim kadrovima, u koje nekad smiješta i čitave scene, Ruben je istakao da mu ovaj način rada dozvoljava da se koncentriše na ponašanje glumaca, kojima tako ostavlja prostor za slobodnu interakciju i ličnog pronalaženje načina oživljavanja scene. Često sam svoj montažer, Estlund je ostavio utisak nekoga ko insistira da film pravi isključivo na načine koji će mu omogućiti što intenzivnije predstavljanje problema kojima se bavi. Kao profesor filma, i predavač na Akademiji lijepih umjetnosti u Getenborgu, Estlund je imao dosta dosta da kaže mladim autorima, kojima je pri dolasku na festival poručio da se ne smiju plašiti neuspjeha i da pravljenju filma moraju pristupiti daleko slobodnije nego što je uobičajeno.
Nakon vrijednih lekcija, publika je imala priliku da čuje cjelokuptni sinopsis za Estlundov budući film, koji će se zvati ,,Trougao tuge”, a baviće se ljudskom ljepotom i načinom na koji ona uspostavlja društvene dinamike.
A.Ć.


Dokaz da banalnost nije pobijedila

– Ovaj festival je dokaz da banalnost nije pobijedila - izjavio je ministar kulture Republike Srbije Vladan Vukosavljević i dodao da je ,,Kustendorf” jedinstvena prilika za okupljanje mladih i njihovih uzora, te afirmisanje mladih autora njihovim radovima.


Nastavak italijanskog neorealizma

Predajući Sorentinu priznanje Kusturica ga je nazvao najvećim rediteljem današnjice.
-Kad to kažem znam zašto govorim. On je najbolji zato što je razvio svoju poetiku i svoj jezik iz dva najznačajnija pravca evropskog filma. To je nastavak italijanskog neorealizma, a optički i vizuelno je to i francuski poetski realizam - rekao je Kusturica pročitavši i dio iz nove knjige Paola Sorentina koja se upravo prevodi na srpski jezik. Takođe, prikazan je i kratki film sastavljen od djelova Sorentinovih ostvarenja.