Predavanjem „Crna Gora i IB rezolucija” koje je u Crnogorskoj galeriji umjetnosti „Miodrag Dado Đurić” na Cetinju održala mr Jadranka Selhanović, nastavljen je interdisciplinarni projekat Narodnog muzeja Crne Gore „Osmice” čiji je cilj praćenje istorijskih, društvenih i kulturnih aktivnosti od 1798. do 2018. godine.
Pomoćnica direktora Državnog arhiva Crne Gore Jadranka Selhanović kazala je za „Dan” da je IB rezolucija odredila dalji tok istorije na taj način što je Jugoslavija morala da traži nove puteve.
– Do 1948. godine Crna Gora odnosno Jugoslavija bila je izgrađenja po uzoru na Sovjetski Savez, a pojava IB rezolucije i sukob sa Informbirom u pozitivnom smislu je u tome što Jugoslavija tada počinje da traži svoje nove puteve razvoja i nalazi rješenje u uvođenju samoupravljanja, u jednom ipak mnogo demokratičnijem društvu od onog iz kojeg je izašla – kazala je Selhanović.
Ona je dodala da je predavanje zamišljeno u smislu da se prvo predstavi jedan jugoslovenski kontekst sukoba na relaciji Informbiro – Komunističa partija Jugoslavije, jer bez tog konteksta ne može se sagledati šta se u stvari desilo u Crnoj Gori i zašto je baš tu dobio toliku snagu i bio jači nego u drugim jugoslovenskim republikama.
– Svoje interesovanje o ovoj temi iskazala sam kroz knjigu „Kult Sovjetskog Saveza i Staljina u Crnoj Gori 1945-1948”, međutim, ovo predavanje je jedna dodatna priča jer susrijećući se sa mnogim dokumentima koji govore o tom postperiodu odnosno periodu borbe protiv Informbiroa došla sam do podataka koji ukazuju da nije baš sve tako kako su često u svojim pisanjima informbirovci saopštavali, a to je da je sve, maltene, bez krivice poslato na Goli otok. To je bila ozbiljna krivica, a ona se zasnivala ipak na jednom jakom organizovanju informbirovaca koji su imali i svoje centralno rukovodstvo i koji su bili počeli da se uvezuju i sa Sreskim komitetima po Crnoj Gori tako da možemo reći da je to bila priprema jedne kontrarevolucije. Za Informbiro kažemo da je bio kao grom iz vedra neba u Crnoj Gori, ali ja sam više za konstataciju da je 1948. godine zagrmjelo, a da su 1949. pucali najači gromovi – kazala je Selhanović
Jedan od koordinatora projekta „Osmice” i kustos Istorijskog muzeja Filip Kuzman istakao je da je ova tema izabrana zato što je veoma bitna za crnogorsku istoriju za, kako je kazao, 1948. godina generalno i taj sukob u crnogorskom društvu između ljudi koji su se izjasnili za Informbiro i za staljinistički pristup komunizmu i onih koji su odlučili da ostanu vjerni Titu.
– Odlučili smo da se ovo predavanje održi baš u avgustu zato što je tada bio vrhunac krize Informbiroa jer je ona objavljena krajem jula. Tokom avgusta crnogorsko društvo je polako počelo da saznaje prvo za rezoluciju pa poslije za odluku da se jugoslovensko rukovodstvo odmakne od Staljina. Između ostalog, optuživana je KPJ na čelu sa Titom da se odmakla od izvornog socijalizma, da je postala imperijalističa i da su ustvari postali plaćenici Zapada. Rukovodstvo KPJ je znalo što joj se priprema jer su već tokom godine počeli dobijati informacije što im se sprema iz Moskve, tako da je IB rezolucija bila kulminacija loših odnosa. Međutim, za crnogorsko društvo to je bio veliki šok zato što ljudi nijesu znali za te zakulisne radnje pa je u društvu koje je do tada veličalo Staljina i njegovu borbu protiv fašizma i nacizma odluka da više nijesmo sa Staljinom nego protiv njega, odjeknula kao bomba. Može se reći da je u to vrijeme veliki broj ljudi bio za Staljina čemu u prilog govori činenica da je procentualno najveći broj golootočkih zatvorenika bio iz Crne Gore – rekao je Kuzman.
Projekat „Osmice” se sastoji od niza predavanja i projekcija koji će se priređivati svakog mjeseca do kraja godine, čime će se kroz dvanaest događaja obilježiti važni datumi iz crnogorske i svjetske istorije vezani za godine sa osmicom na kraju.
Z.P.