Fototipije starih i rijetkih izdanja iz fonda Narodne biblioteke „Njegoš” iz Nikšića predstavljene su u Nacionalnoj biblioteci „Đurđe Crnojević” na Cetinju. Riječ je o knjigama „Memoari sa Balkana 1858–1878” Martina Đurđevića, „Do bitke na Grahovcu po pričanju harambaše Stojana Kovačevića i po drugim izvorima” Rista T. Prorokovića Nevesinjca i „Porijeklo Zimonića porodice i pop Bogdan Zimonić, vojvoda gatački” Jova Nakićenovića.

Govoreći o autoru i ovoj knjizi mr Ivan Tepavčević je naveo da je ovo djelo štampano u Novom Sadu u štampariji Arse Pajevića 1878. godine.

– Biblioteka „Njegoš” i Crna Gora treba da se ponosi što u svojoj kolekciji ima ovako rijetke raritetne knjige. Kao jedan od razloga pisanja knjige piscu Jovu Nikićenoviću je poslužio lik čuvenog junaka u hercegovačkom ustanku i Veljem ratu. Knjiga je nevelikog formata, svega 43 stranice, međutim izuzetno informativna i bogata podacima. Sastoji se od četri dijela, Uopšte o Hercegovini – kratki istorijski prikaz; Gacko; Porijeklo Zimonjića porodice i Pop Bogdan Zimonjić – naveo je Tepavčević.

O piscu Martinu Đurđeviću i njegovim „Memoarima sa Balkana” govorio je mr Sait Šabotić, koji je istakao da se ova knjiga prvi put pojavila 1910. godine u Sarajevu nakon čega su bila još tri, a ovo je, kako je rekao, peto izdanje.

– Od prvog izdanja do danas proteklo je 108 godina, dakle, jedan puni vijek, a pomenuta knjiga i danas predstavlja dragocjeno štivo koje se koristi u istoriografiji. Po trenutku nastanka ovi „Memoari” pripadaju prvoj polovini 20. vijeka, odnosno burnom vremenu uoči balkanskih ratova. Po svom stilu oni bi se mogli svrstati u istoriografsko, a isto tako i u književno djelo. Po tematici kojom se bave, po spisateljskom stilu, i po mnogim drugim vrijednostima, pripadaju značajnom krugu dragocjene i dobre memoarske literature koja je nastala, ne samo na području Bosne i Hercegovine, nego na južnoslovenskim jezicima uopšte. To je zbog toga što Martin Đurđević svojom naracijom više govori o događajima, a manje o sebi u njima – kazao je Šabotić.

Predstavljena je i knjiga „Do bitke na Grahovcu po pričanju harambaše Stojana Kovačevića i po drugim izvorima”, a o biografiji pisca Rista Prorokovića Nevesinjca i njegovom književnom opusu govorio je rukovodilac izdavačke djelatnosti NB „Njegoš” iz Nikšića prof. Mihailo Perošević.

Triptih fotokopija tri izdanja stare i rijetke knjige objavljen je u zajedničkom izdanju Narodne biblioteke „Njegoš” Nikšić i Nacionalne biblioteke „Đurđe Crnojević” u okviru Programa zaštite i očuvanja kulturnih dobara za 2018. godinu Ministarstva kulture Crne Gore.

Z.P.

---

Istorijske ličnosti kao inspiracija Rista Prorokovića Nevesinjca
„Do bitke na Grahovcu” je zbirka priča koja prati nastanak jedne hajdučke družine, a ispostaviće se da je čine mahom sve istorijske ličnosti i mahom ponajveći crnogorski i hercegovački junaci. To su kratke priče sa opisom bitke na Grahovcu gdje autor kaže da je koristio zapise o bici Nićifora Dučića, a pominje i epsku poeziju.

– Najvjerovatnije je koristio poznatu epsku zbirku vojvode Mirka Petrovića „Junački spomenik” kao i neke druge autentične izvore tako da je zbilja taj opis bitke na Grahovcu fascinantan. Ova knjiga će za one koje interesuje leksika imati veliku vrijednost jer je ovo prava mala riznica leksičnog blaga – starih, arhaičnih, zaboravljenih izraza – rekao je, između ostalog, Perošević.