Svaki put vodi do raskršća, gdje se mora izabrati - da li nastaviti istim pravcem ili se opredijeliti za drugi put? Često se na raskršćima, u dramatičnim nedoumicama i neizbježnim odlukama prelama sudbina čovjeka i naroda, kulture i civilizacije, istorija. O jednoj takvoj temi - „Firentinska unija i borba protiv pravoslavlja” na „Trgu od ćirilice” govorili su preksinoć istoričar dr Dalibor Petrović i dr Darko Đogo, profesor i dekan Bogoslovskog fakulteta u Foči, i dr Zorica Nikitović.
Cilj Firentinske unije iz 1439. godine bio je da razgradi pravoslavno tkivo na ovim i prostorima Vizantije, ujedno bio je to i pohod katoličke crkve na pravoslavlje, kaže dr Petrović. Odnosno, dodaje on, danas kada imamo 23 unijatske organizacije po svijetu, treba govoriti o onome šta se dešavalo prije 580 godina.
– Glavi razlog Firentinske unije bio je pristajanje Vizantije, tada na zalasku moći, koja više nije bila takozvani „Treći Rim” koji je uticao na kreiranje pravoslavne duhovnosti i filozofske misli, na navodnu političku bezbjednost. Unija je trebala biti savez, ali ona je bila sve drugo, i to je u stvari bilo i razjedinjavanje u vremenima kada je Vizantija bila blijeda sjenka nekadašnje moći - kaže dr Petrović. Istoričar podsjeća i da je vizantijski car Jovan VIII Paleolog došao na ideju da sazove sabor da bi sačuvao Konstatinopolj od turskih nasrtaja. Pojavilo se dosta pobornika te unije, ali i protivnika, dodaje on.
– Najistaknutiji protivnik unije, među pravoslavcima bio je Marko Efeski koji je govorio da unija predstavlja razaranje tkiva pravoslavlja i da se gubitkom istine gubi i spasenje, a najuporniji izdajnici bili su Visarion Nikejski i Isidor Ruski koji su kasnije postali kardinali. Ono čime se posebno ponosim kao istoričar Srpske crkve je podatak da te 1439. godine uniju nije prihvatila Srpska pravoslavna crkva i ona je kroz cijelu svoju istoriju bila borac protiv te tendencije slabljenja pravoslavlja - kazao je dr Petrović, dodajući da unijaćenje ovih prostora nije prestalo tada, već je nastavljeno i kasnije, naročito tokom 20. vijeka.
Večeras na „Trgu od ćirilice” biće riječi o temi „Iskušenja 5G tehnologije, digitalizacije i transhumanizma”, a njoj će govoriti profesor Državnog univerziteta u Moskvi dr Olga Nikolajevna i dr Oliver Subotić.Z. Šakotić


Unija pokazatelj krize na Istoku i Zapadu

Dr Đogo ukazao je na značaj savremenih tendencija unijaćenja, ističući da je danas na snazi obnova projekta Firentinske unije, pokazavši to na primjeru Ukrajinske crkve i nedavnog, kako je rekao, „sramnog tomosa koji je Carigradska Patrijašija izdala tzv. Ukrajinskoj pravoslavnoj crkvi”.
– Ta ideja da je carigradski patrijarh neka vrsta pokrovitelja unije se pojavljuje kao pokazatelj krize Istoka. Ali, treba znati da je Zapad u još većoj krizi mada to ne želi da prizna. Danas je Istok vrlo bitan Zapadu, a to je ono što su Grci zaboravili u srednjem vijeku. Unija je motor agresije prema pravoslavlju što se najbolje vidi u primjeru Pilipende Sime Matavulja, gdje njegovog junaka Pilipendu nagone da prevjeri da bi se završilo onim „ja sam čovjek carske vjere” - rekao je Đogo.