Tromboembolija pluća je jedno od najčešćih kardiovaskularnih oboljenja današnjice, koju većina autora svrstava na četvrto mjesto po frekventnosti javljanja među bolestima cirkulacije iza: akutnog koronarnog sindroma, moždanog udara i ishemijskog slabljenja srčanog mišića. Njena smrtnost, ako se na vrijeme ne prepozna i ne liječi je 30 odsto, a sa adekvatnom dijagnostikom i liječenjem oko 10 odsto.
– Obično kažu da se radi o bolesti koju nije teško prepoznati, ukoliko se na nju misli, međutim, kako dosta drugih stanja daje simptome i znakove slične ovoj bolesti, široka diferencijalna - dijagnostička paleta, nekad zavara prisustvo bolesti pa se postavljanje dijagnoze produži danima – naglašava dr Vladimir Peruničić, internista.
Kako je kazao specijalista, tromboembolija pluća je komplikacija procesa tromboze (stvaranja krvnog ugruška) u dubokim venama nogu, naročito natkoljenice i male karlice u, čak, 95 odsto slučajeva, te se ona smatra komplikacijom ovog stanja i zajednički su udruženi u jedan entitet koji se zove venski tromboembolizam.
– Tromb nastane u dubokoj veni noge i nošen krvlju oteže se niz tok krvi do trenutka dok se u jednom ne otkači od zida vene (cio ili djelimično) i embolizira kroz sistem vena i srčanih šupljina u plućne arterije koje djelimično ili u potpunosti zapuši. Najrizičniji period kada može doći do otkidanja tromba je 7 do 10 dana od početka njegovog formiranja i zato je jedna od terapijskih mjera obavezno ležanje i mirovanje u krevetu dvije nedjelje. Preostalih pet odsto trombova nastaje u venskom sistemu ruku, vrata, u desnoj pretkomori, desnoj komori i slično. Nekada ugrušak nastane u samim plućnim arterijama - dakle ne dolazi ni od kuda (u medicini se to kaže tromboza „in situ”)- obično je povezano sa karcinomom pluća – objašnjava dr Peruničić.
Brojke govore da je tromboembolija pluća komplikacija duboke venske tromboze, pa su faktori rizika i za jedno i za drugo, praktično, isti. Po naučniku Virhovu oni su podijeljeni u tri grupe:
- oštećenje zida venskog krvnog suda (povećana ljepljivost trombocita za sam zid): saobraćajni udesi, ortopedske operacije, urološke operacije, ginekološke operacije, porođaji, abortusi, kateterizacija i ubadanje dubokih vena iglama...);
- staza krvi (usporen tok krvi u venama ne ispira dovoljno faktore koagulacije pa se oni tu skupljaju i počinju trombozu) to uslovljava svaki pritisak na duboke vene: gojaznost, trudnoća, tumor u trbuhu ili maloj karlici, ciste jajnika, ali i stanja kao što su: duga imobilizacija noge (posle preloma, recimo), srčana slabost, konstriktivni perikarditis...);
- povećana sklonost ka zgrušavanju krvi - urođeno ili stečeno (upotreba oralnih kontraceptivnih pilula, antifosfolipidni sindrom, sistemski eritemski lupus, nedostatak antitrombina III, proteina C i S u krvi, pušenje, opsežni operativni zahvati, opekotine, hiperhomocisteinemija, maligni tumori...).

SIMPTOMI

– Simptomi i znaci bolesti su: zamor, gušenje, skraćena distanca hoda, bolovi u grudima, iskašljavanje sukrvičavog sadržaja, ubrzan rad srca, nešto snižen ili potpuno snižen pritisak, suv kašalj, povišena temperatura, bolovi u predjelu plućne maramice i sl. Stari kliničari kažu da je sumnja na tromboemboliju visoka ako ispred sebe imate bolesnika: koji se guši, na plućima slušalicama čujete normalan nalaz, a rad srca je ubrzan preko 100 otkucaja u minuti – kaže dr Peruničić.
Kako je naglasio, simptomi duboke venske tromboze: otok noge, povećanje njenog obima u odnosu na zdravu, topla, rumenkasto prebojena koža noge, naglašene površne vene, te bolovi u listu su, prema statistikama prisutni u ne više od 25-30 odsto slučajeva. Obično nema znakova na nogama.

DIJAGNOSTIKA

– Dijagnostičke procedure koje se koriste u postavljanju dijagnoze bolesti su brojne. U laboratoriji je povišena vrijednost D-dimera, degradacionog produkta razgradnje ugruška. Tu su: Ultrazvuk srca, MSCT plućnih arterija, EKG, dopler ili ultrazvučno snimanje vena nogu, scintigrafija pluća, ergospirometrija, 6-to minutni test hodanja (mjeri se koju distancu bolesnik može da pređe za 6 minuta, kako bi se provjerio njegov kapacitet pluća po sanaciji bolesti) itd. Sve ove metode usmjerene su na otkrivanje, praćenje, procjenu i prognozu bolesti, te odlučivanje o modalitetima liječenja – rekao je internista.
Bolesti koje liče na tromboemboliju po simptomima i znacima su mnogobrojne: hronična opstruktivna bolest pluća, bronhijalna astma, slabost ili popuštanje srca, izliv u perikardnu kesu, upala pluća, upala plućne maramice, druge embolizacije (masna, koštana, vazdušna), pa sve do loše kondicije i psihopatskih smetnji.

---

LIJEČENjE
– Liječenje se sprovodi hospitalizacijom i mirovanjem dvije nedjelje. Sudbina tromba za te dvije nedjelje je trostruka: razgradi se i nestane, zalijepi se za zid venskog zida i postane njegov sastavni dio, te najgora varijanta – embolizira i to najčešće u pluća. Ljekovi: heparin i njemu slični ljekovi spadaju u grupu antikoagulanasa- njihov zadatak nije da razlože tromb, nego da spriječe njegovo produžavanje, da bi dali vremena razlagačima tromba iz organizma da ga rastvori. Alteplaza-trombolitički lijek. Direktno razlaže tromb i daje se kod najtežih, životno ugrožavajućih stanja po precizno napisanim smjernicama koje važe za čitavu Evropu. Antibiotici- sprečavaju da se na tako oslabljenim plućima razvije neka infekcija i treba ih koristiti što kraće.



”Brojke govore da je tromboembolija pluća komplikacija duboke venske tromboze, pa su faktori rizika i za jedno i za drugo, praktično, isti