Akteri poput Kine često pružaju samo kredite, a jedan od glavnih rizika takvih ulaganja je što se ona ne primjenjuju uvijek u skladu sa obavezama korisnika u procesu pristupanja EU, saopštio je evropski komesar za pregovore o pridruživanju Johanes Han.
On je to rekao u odgovoru na pitanje poslanika Evropskog parlamenta Adama Sejnfelda, koji je tražio od komesara da se izjasni o sve većim kineskim investicijama u regionu, a u svjetlu odluke država zapadnog Balkana da pristupe EU. Sejnfeld je u tom smislu pomenuo i izgradnju auto-puta u Crnoj Gori, navodeći da se tu uvijek javlja i rizik od korupcije na visokom nivou.
Han je odgovorio da je EU razvila široku agendu za povezivanje sa svojim partnerima sa Zapadnog Balkana, uključujući investicije koje sufinansira EU u transportnoj i energetskoj infrastrukturi.
– EU daje znatna sredstva za grantove za te projekte i radi sa partnerima iz međunarodnih finansijskih institucija kako bi osigurala da potrebna sredstva budu pokrivena kreditima. Od 2015. godine, EU je izdvojila oko 700 miliona eura grantova, koji su omogućili oko 2,4 milijarde eura investicija. To je suprotno u odnosu na neke druge spoljne aktere, poput Kine, koji često pružaju samo kredite. Jedan od glavnih rizika takvih ulaganja je taj što se oni ne primjenjuju uvijek u skladu sa obavezama korisnika prema prijemu u EU – kazao je Han.
On je dodao da Evropska komisija, kao dio redovnog dijaloga o političkim pravcima sa partnerima sa Zapadnog Balkana, osigurava da projekti koji se finansiraju iz fondova koji ne pripadaju EU poštuju trenutne i buduće obaveze zemalja u okviru sporazuma sa EU.
– Štaviše, u skladu sa politikom proširenja „fundamenti prvo”, Evropska komisija redovno insistira, takođe u kontekstu sastanaka Pododbora za stabilizaciju i pridruživanje, na potrebi da Zapadni Balkan unaprijedi vladavinu prava, poveća transparentnost u upravljanju javnim fondovima i reformiše javnu upravu. To podrazumijeva jačanje borbe protiv korupcije i osiguranje transparentnosti u oblasti javnih nabavki, što su i preduslovi za pristupanje EU – naveo je Han.
Pitanje kineskih ulaganja i njihov uticaj na evropske integracije i ranije je potenciran od jednog dijela političara iz Brisela.
Poslanik Evropskog parlamenta Adam Sejnfeld je rekao da komplikovane i dugotrajne procedure dobijanja sredstava čine da vlade zemalja zapadnog Balkana požele da koriste kreditne linije koje pruža Kina.
– Na primjer, kineski fondovi su već korišćeni za finansiranje projekata izgradnje ili nadogradnje autoputa Bar–Boljare u Crnoj Gori, aerodroma u Tirani, Mosta Mihajla Pupina u Beogradu, pruge Beograd–Bar i elektrana Stanari u Bosni i Hercegovine. Ove investicije u velikoj mjeri stimulišu lokalni ekonomski rast, ali pitanje njihove realizacije izaziva mnoge kontroverze u pogledu pravne jasnoće i transparentnosti (naročito u pogledu javnih nabavki). U vezi sa ovim projektima, naveden je i veliki broj optužbi za korupciju na visokom nivou. Štaviše, i što je posebno zabrinjavajuće, kineske investicije potkopavaju političku odlučnost pojedinih zemalja da nastave napore za integraciju u EU – kazao je Sejnfeld.
On je Hana pitao koje aktivnosti planira Evropska komisija u skladu sa strategijom za Zapadni Balkan koja je predstavljena u februaru, kako bi reagovala na rizike koje predstavljaju kineske aktivnosti, uključujući i kineske investicije u regionu. M.V.


Ne upozorava prvi put

Ovo nije prvi put da evropski komesar za proširenje Johanes Han kao primjer kineskog modela upliva u zemlje Evrope navodi izgradnju dionice autoputa kroz Crnu Goru. On je u julu ove godine, pozivajući na oprez po pitanju budućih ulaganja, medijima saopštio da će Kina eventualnu nemogućnost otplaćivanja naizgled atraktivnih zajmova pretvoriti u kapital.