Crnu Goru već decenijama potresaju korupcionaško-kriminalne afere, milionske pljačke i prevare, a akteri, najistaknutiji državni zvaničnici, i ne pomišljaju na ostavke ili na neku drugu vrstu odgovornosti. Za to vrijeme u savremenoj Evropi redovno pljušte ostavke vodećih zvaničnika, pa čak i padaju vlade zbog, za crnogorske uslove, minimalnih vidova korupcije i manipulacija.

Dugogodišnji crnogorski politički lider Milo Đukanović od samog početaka svoje karijere upleten je u veliki broj afera, od kojih su se mnoge odnosile na milionske zloupotrebe, ali u Crnoj Gori nikada nije procesuiran. Bio je obuhvaćen istragom o međunarodnom švercu cigareta u Italiji, ali ga je štitio imunitet državnika i taj slučaj nikad nije došao do suda.

Osim duvanske afere, akter je i afera „Telekom”, „Snimak”, „A2A”, nezakonite privatizacije KAP-a, pranja novca u Prvoj banci i preko kredita u stranim bankama, namještanju poslova za svoje srodnike, prijatelje i kumove, a njegovo ime je pominjano i u vezi sa nekim neriješenim ubistavima i napadima na medije. Mada je Đukanović negirao sve optužbe, čini se da je crnogorsko tužilaštvo odustajalo od dalje istrage čim se u predmetu pojavi ime lidera vladajućeg DPS-a.

S druge strane, u evropskim državama praksa je sasvim drugačija. Tako je Helmut Kol, dugogodišnji njemački kancelar, 1998. godine morao da se povuče iz politike samo zato što nije objavio podatke o porijeklu ilegalnih donacija svojoj partiji CDU.

Četiri godine kasnije, njemački predsjednik Kristijan Vulf bio je prisiljen da podnese ostavku nakon dvomjesečne kampanje. Bio je optužen za korupciju jer je primio poklon u vrijednosti od 700 eura od jednog filmskog producenta, te da je vršio pritisak na medije kako bi zaustavio širenje informacija o svojim finansijskim vezama s jednim preduzetnikom.

U Velikoj Britaniji je od 2004. godine do 2009. godine više od polovine poslanika imalo nepravilnosti u svojim troškovima u ukupnom iznosu od više od milion eura. Bile su im isplaćene naknade za plutajuću kućicu za patke, kutije šibica, pornografske filmove i kamate za nepostojeće stambene kredite. Skandal je doveo do ostavki laburističke ministarke unutrašnjih poslova Džeki Smit i predsjednika Donjeg doma parlamenta Majkla Martina. Sedmoro parlamentaraca, konzervativaca i laburista, bilo je osuđeno na zatvorske kazne.

Da pravni sistem djeluje i u Belgiji pokazalo je to što je demohrišćanski premijer Belgije Iv Leterm u decembru 2008. godine podnio ostavku zbog optužbi da se miješao u rad pravosuđa kako bi banku Fortis spasao od stečaja.

U junu 2013. godine tadašnji češki premijer Petr Nečas podnio je ostavku zbog optužbi za korupciju i zloupotrebu službenog položaja. U skandal je bila upletena njegova bliska saradnica i ljubavnica. Državno tužilaštvo je odustalo od krivičnog postupka, ali je češki premijer politički već bio penzionisan.

Primjer odgovornosti prema građanima i javnom moralu pokazuje i primjer premijera Sjeverne Irske Pitera Robinsona, koji se povukao sa te funkcije nakon skandala izazvanog aferom njegove supruge sa jednim tinejdžerom.

Međutim, u Crnoj Gori, uprkos brojnim aferama, odgovornost zvaničnika redovno izostaje.

Funkcioner Demokratske Crne Gore Boris Bogdanović rekao je da ta stranka pune četiri godine ponavlja da je Crna Gora jedina zemlja na Balkanu koja nikada nije smijenila vlast na izborima, ali je, nažalost, i jedina zemlja u savremenoj Evropi, a možda i svijetu, u kojoj se nosioci izvršnih funkcija ne kažnjavaju već nagrađuju za izvršena teška krivična djela, skrivajući se iza lažnog patriotizma.

– Stvarajući od sopstvenih građana tobožnje neprijatelje države, punih 30 godina zavlačili su ruku u džep svakom od nas, sve dok zemlja srećnih i ekonomski zbrinutih ljudi nije došla do ekonomsko-finansijskog kolapsa i najveće socijalne bijede u bivšoj SFRJ. Tako su lažne patriote, a u stvari profesionalni kriminalci u džemperima, stekle milione, milijarde, banke, hotele, mini-hidroelektrane i velelepne vile čija se vrijednost procjenjuje na desetine miliona eura, a imamo i pojedince i novopečene bogataše čije bogatstvo prevazilazi združeni godišnji budžet najmanje 15 crnogorskih opština – kazao je Bogdanović.

Po njegovom sudu, jasno je ko je od koga krao, ko je od koga otimao, ko je državu privatizovao, ko je strpao najvrednije resurse naše države u svoje mafijaške džepove, ali je jasno i ko treba da odgovara i ko treba da vrati oteto.

– Međutim, u zemlji koja počiva na pravilima podzemlja niko ne očekuje da institucije rade saglasno Ustavu i zakonu jer se pravni poredak nalazi u kandžama mafijaške hobotnice – smatra Bogdanović.

Politički analitičar Božidar Čolaković smatra da je slučaj bivšeg ideologa i drugog čovjeka vladajuće partije primjer kako (ne) funkcioniše sistem.

– Nizom sporazuma o priznanju krivice došlo se do presude, ali tako da realizacija krivičnih sankcija izostaje. Ili lebdi u izmaglici „zalaganja” da do nje dođe dok se osuđeni „liječi” u susjednoj državi. Prikupljeno je nekoliko poena da se u godišnjem izvještaju Evropske komisije evidentira umjereni napredak u borbi protiv korupcije i, čini se, da tu prestaju dalje aspiracije za bavljenje ovim slučajem. Prebacivanje odgovornosti na organe te susjedne države, koji iz nepoznatog razloga ne dozvoljavaju izručenje, djeluje neuvjerljivo. Baš kao i oborene optužnice u nekoliko slučajeva pranja novca, čije će posledice finansirati građani – rekao je Čolaković.

M.V.

---

Ne odgovaraju uprkos brojnim optužbama
Po riječima Borisa Bogdanović, živimo u zemlji kriminala i korupcije u kojoj niko nije siguran, osim oni koji su sastavni dio kriminalnog mehanizma za isisavanje miliona i privatizovanje naših najvrednijih resursa.

– Ovo što gledamo u poslednje vrijeme je najgora crna serija koja se može zamisliti u jednoj zemlji pretendentu za članstvo u EU. Kakva je to evropska zemlja u kojoj nosioci izvršnih funkcija, a u stvari izvršioci krivičnih djela iz oblasti organizovanog kriminala, ne odgovaraju i ne podnose ostavke? To je skandal evropskih razmjera. Međutim, Demokrate i još jedan broj opozicionih političkih subjekata imaju plan i pripremaju infrastrukturu za demokratski građanski bunt jer Crna Gora više ne može da čeka – naglasio je Bogdanović.


Režim poručuje da se korupcija isplati
Čolaković je istakao da je logično da oni koji tri decenije imaju vlast u Crnoj Gori (sami ili u koaliciji) budu i odgovorni.

– Nedostatak političke volje je vidljiv do te mjere da postoji rašireno mišljenje da je epilog slučaja ideologa DPS-a stvar dogovora između osuđenog i samog vrha vlasti nešto kao režirana predstava za spoljnopolitičke faktore, ali i za domaću upotrebu. Sasvim je izvjesno da je proces vođen prilično traljavo, te da izostanak epiloga u najširoj javnosti ne učvršćuje utisak da se država zaista ozbiljno bori protiv aktera korupcionaških afera, a pogotovo ne da će svako slično ponašanje biti adekvatno sankcionisno. Naprotiv, naravoučenije je, izgleda, da se korupcija isplati, što je sa stanovišta učvršćivanja vladavine prava kao uslova svih uslova za integraciju u EU katastrofalno – zaključio je Čolaković.



”Njemački predsjednik Kristijan Vulf bio prisiljen da podnese ostavku nakon dvomjesečne kampanje, a bio je optužen za korupciju jer je primio poklon u vrijednosti od 700 eura od jednog filmskog producenta