-Če­sto ču­je­mo da se „po­vje­re­nje te­ško sti­če, a la­ko gu­bi“. Vje­ro­vat­no ne po­sto­ji oso­ba na svi­je­tu ko­ja se ma­kar jed­nom u ži­vo­tu ni­je uvje­ri­la u bol­nu isti­ni­tost ove iz­re­ke. Raz­o­ča­ra­nje ko­je na­stu­pi ka­da nas ne­ko iz­ne­vje­ri osta­vlja go­rak ukus u usti­ma i no­si sa so­bom la­vi­nu pi­ta­nja na ko­ja po­ku­ša­va­mo da pro­na­đe­mo od­go­vo­re.
Na osno­vu če­ga gra­di­mo od­nos po­vje­re­nja sa dru­gim lju­di­ma? Da li je to di­je­lje­nje istih ži­vot­nih vri­jed­no­sti, do­bi­ja­nje oslon­ca u te­škim tre­nu­ci­ma, pro­cje­na da će ne­ko bi­ti iskren pre­ma na­ma i on­da ka­da mi ni­je­smo is­kre­ni pre­ma se­bi...? Za­što je u da­na­šnje vri­je­me iskre­nost po­sta­la naj­sku­plja ri­ječ?
O kri­zi po­vje­re­nja i ka­ko je pre­va­zi­ći za „Dan“ go­vo­ri Alek­san­dra An­đe­lić, NLP tre­ner, ma­ster ko­uč i osni­vač NLP netw­orka u Cr­noj Go­ri.
-Po­vje­re­nje je od­nos ko­ji se ne gra­di na auto­ri­te­tu ili stra­hu – ka­že Alek­san­dra An­đe­lić za „Dan“. - Svi zna­mo ne­ke lju­de ko­ji se pred­sta­vlja­ju kao auto­ri­te­ti, ali nam nu­žno ne uli­va­ju po­vje­re­nje. Uzmi­mo pri­mjer pro­da­je; če­sto ne ku­pi­mo pro­iz­vod ili uslu­gu ma ko­li­ko nam se do­pao, jer nam pro­da­vac ne uli­va po­vje­re­nje. Is­tra­ži­va­nja ka­žu da se čak 80 od­sto pro­da­je oba­vi ne zbog neo­p­hod­no­sti za pro­iz­vo­dom ili uslu­gom, već zbog od­no­sa po­vje­re­nja ko­ji iz­gra­đu­je­mo sa pro­dav­cem. Ovo ne va­ži sa­mo za pro­da­ju, već i za sve osta­le seg­men­te ži­vo­ta. Mno­ge ži­vot­ne od­lu­ke te­me­lji­mo na po­vje­re­nju sa dru­gim lju­di­ma, a ono se sti­če pri­je sve­ga iskre­no­šću i po­dr­ža­va­ju­ćim sta­vom pre­ma oso­bi či­je po­vje­re­nje že­li­mo da za­do­bi­je­mo. Sa­mo on­da ka­da smo do­bro­na­mjer­ni, bez „zad­njih na­mje­ra“, lju­di nam mo­gu vje­ro­va­ti. Po­đi­mo sa­mo od se­be - vje­ru­je­mo onim lju­di­ma ko­je pre­po­zna­mo kao do­bro­na­mjer­ne, otvo­re­ne, is­kre­ne i po­dr­ža­va­ju­će.
●Ka­ko raz­vi­ti zdra­vo po­vje­re­nje u in­ter­per­so­nal­nim od­no­si­ma i „ne pra­vi­ti dra­mu ta­mo gdje je ne­ma“?
-Po­vje­re­nje ne zna­či ma­ni­pu­la­ci­ja, po­vje­re­nje ne zna­či oče­ki­va­nje. Ne­moj­te sa­mo is­pi­ti­va­ti i kri­ti­ko­va­ti za „naj­ve­će do­bro“ oso­be či­je po­vje­re­nje že­li­te. Po­ka­ži­te lju­di­ma da mo­gu da vam vje­ru­ju, bu­di­te tu za njih, po­ka­ži­te da ste i vi sa­mo čo­vjek ko­ji pra­vi gre­ške, baš kao i osta­li. Bu­di­te po­dr­ška, bu­di­te pu­ni ra­zu­mi­je­va­nja, obra­ti­te pa­žnju na to što vam oso­ba go­vo­ri, na­u­či­te da slu­ša­te dru­ge lju­de, is­pu­ni­te svo­ja obe­ća­nja i bi­će­te na pra­vom pu­tu da za­do­bi­je­te istin­sko po­vje­re­nje dje­ce, ko­le­ga, kli­je­na­ta, še­fa, za­po­sle­nih...
●Sva­ko od nas u okru­že­nju ima oso­bu ko­ja ni­je u sta­nju da raz­vi­je od­nos po­vje­re­nja sa dru­gi­ma. Zbog če­ga se ja­vlja ma­njak ka­pa­ci­te­ta da vje­ru­je­mo dru­gi­ma i ka­ko se on mo­že pre­va­zi­ći?
-Svi zna­mo lju­de ko­ji ne vje­ru­ju ni­ko­me. Če­sto ka­žu „vje­ru­jem sa­mo se­bi“, ili „vje­ru­jem sa­mo po­ro­di­ci“, „vje­ru­jem sa­mo pri­ja­te­lji­ma“. Na­ža­lost, ve­ći­na lju­di ko­ji ova­ko mi­sle su ili bi­li po­vri­je­đe­ni ili ne­ma­ju baš bli­sta­vu sli­ku o se­bi. Na na­šim pro­sto­ri­ma do­ga­đa­le su se tran­zi­ci­je i pro­mje­ne si­ste­ma, i mno­gim lju­di­ma ni­je­su is­pu­nje­na oče­ki­va­nja, što je je­dan od raz­lo­ga za­što ne­ki lju­di mi­sle da ne bi tre­ba­lo da ima­ju po­vje­re­nja u dru­ge. Me­đu­tim, ako „gra­de zi­do­ve“ oko se­be ne­će se za­šti­ti­ti od no­vog bo­la ili iz­da­je do­kle god ima­ju uvje­re­nje da su dru­gi lju­di lo­ši i da će iz­i­gra­ti nji­ho­vo po­vje­re­nje. Vje­ru­jem da će im i prak­sa po­tvr­di­ti isto. Ov­dje je ri­ječ o pro­mje­ni uvje­re­nja ko­ja se for­mi­ra­ju na osno­vu is­ku­stva ko­je oso­ba ima. Ono što mo­že­te da ura­di­te za po­če­tak je da raz­mi­sli­te da li vam je to uvje­re­nje ko­ri­sno i da li su baš uvi­jek lju­di pro­koc­ka­li po­vje­re­nje ko­je ste im da­li. Ako je baš uvi­jek bi­lo ta­ko, on­da ima­te raz­log da i da­lje mi­sli­te ka­ko ni­ko­me ne mo­že­te vje­ro­va­ti. Ali, ako ste bar jed­nom is­ku­si­li si­tu­a­ci­ju u ko­joj je va­še po­vje­re­nje bi­lo sa­ču­va­no, on­da je to raz­log da pre­i­spi­ta­te u šta vje­ru­je­te.
●Jed­nom na­ru­še­no po­vje­re­nje za ne­ko­ga pred­sta­vlja kraj od­no­sa sa oso­bom ko­ja ju je iz­ne­vje­ri­la, dok s dru­ge stra­ne po­sto­je oso­be ko­je s la­ko­ćom pre­la­ze pre­ko to­ga i na­sta­vlja­ju ko­mu­ni­ka­ci­ju „kao da se ni­šta ni­je do­go­di­lo“. Ko­me je lak­še – pr­voj ili dru­goj gru­pi, i ko je is­kre­ni­ji?
-Svi ima­mo svoj „prag to­le­ran­ci­je“ i sva­ko ima svo­ju pred­sta­vu po­vje­re­nja. Za ne­ko­ga je to ču­va­nje taj­ni, za ne­kog dru­gog si­gur­nost da će po­sao bi­ti oba­vljen ka­ko tre­ba, za ne­ko­ga je po­vje­re­nje „ra­me za pla­ka­nje“... Sve su ovo raz­lo­zi zbog ko­jih ne mo­že­mo s la­ko­ćom da tvr­di­mo ko­me je te­že ili lak­še, jer sva­ko ima svoj oki­dač.
●Ka­ko vra­ti­ti iz­gu­blje­no po­vje­re­nje?
-Istin­skim tru­dom i jed­ne i dru­ge oso­be. Ni­je la­ko, ali je pi­ta­nje da li je vri­jed­no. Ako ste iz­gu­bi­li po­vje­re­nje oso­be ko­ja vam je va­žna, raz­mi­sli­te ko­ja je tu va­ša od­go­vor­nost, šta ste tač­no ura­di­li pa vam dru­ga oso­ba vi­še ne vje­ru­je, a on­da imaj­te hra­bro­sti i sa pu­no uva­ža­va­nja i po­što­va­nja re­ci­te sve što osje­ća­te oso­bi či­je ste po­što­va­nje iz­gu­bi­li. Mo­žda vas bri­ne ka­ko će re­a­go­va­ti, da li će vas pri­hva­ti­ti, mo­žda vas je strah da li će htje­ti da vas sa­slu­ša... Ali po­ka­ži­te da ste do­stoj­ni po­vje­re­nja, jer sve je ovo ma­lo u od­no­su na vri­jed­nost od­no­sa ko­ji ima­te.
●Ko­je NLP teh­ni­ke mo­gu da po­mog­nu ka­da na­stu­pi kri­za po­vje­re­nja u ži­vo­tu po­je­din­ca?
-Kri­za po­vje­re­nja na­sta­je usli­jed raz­li­či­tih ži­vot­nih okol­no­sti; na ne­ke ne mo­že­mo da uti­če­mo, ali na mno­ge ipak mo­že­mo. Po­mi­sli­te na tre­nu­tak na oso­bu ko­joj vje­ru­je­te, raz­mi­sli­te ka­kva je ta oso­ba i za­pi­taj­te se za­što baš njoj vje­ru­je­te? Za­tim raz­mi­sli­te o to­me ka­kvi ste vi pre­ma toj oso­bi. Za­pam­ti­te da je je­di­ni put po­vje­re­nja taj da se pre­ma dru­gim lju­di­ma op­ho­di­te kao pre­ma se­bi, jer će­te je­di­no ta­ko za­do­bi­ti po­vje­re­nje dru­gih. Raz­go­va­raj­te sa lju­di­ma do či­jeg po­vje­re­nja vam je sta­lo, i ni­ka­da ne pre­pu­štaj­te ni­šta slu­ča­ju, oče­ki­va­nji­ma i či­ta­nju „iz­me­đu re­do­va“. Po­vje­re­nje se la­ko gu­bi jer ne ko­mu­ni­ci­ra­mo jed­ni s dru­gi­ma. Ima­mo li taj luk­suz da dru­ga oso­ba sa­ma za­klju­či ka­ko se osje­ća­mo i šta mi­sli­mo, jer nas ona po­zna­je? Ne. Jed­na od ključ­nih „teh­ni­ka“ za po­vje­re­nje i oču­va­nje po­vje­re­nja je­ste ko­mu­ni­ka­ci­ja o ko­joj se mno­go pri­ča, a či­ni mi se da ju je ma­lo u sva­ko­dnev­nom ži­vo­tu. Ko­mu­ni­ka­ci­ja ne zna­či sa­mo pu­ku raz­mje­nu ri­je­či; ve­li­ko je pi­ta­nje ka­ko iz­go­va­ra­mo to što smo htje­li da is­ko­mu­ni­ci­ra­mo i ka­kvu po­ru­ku ša­lje naš tje­le­sni stav. Od to­ga ka­ko ko­mu­ni­ci­ra­mo, za­vi­si da li će naš sa­go­vor­nik shva­ti­ti da smo po­dr­ža­va­ju­ći ili da mu pre­ba­cu­je­mo, da kri­ti­ku­je­mo ili da smo objek­tiv­ni, pa i da li mu vje­ru­je­mo ili smo u ra­znim „te­o­ri­ja­ma za­vje­re“.
Sne­ža­na Mol­do­van

Lju­bav se ne gra­di „na he­mi­ji”
Emo­tiv­ne ve­ze ko­je se za­sni­va­ju na stra­sti i fi­zič­koj pri­vlač­no­sti ne mo­gu da op­sta­nu uko­li­ko iz­o­sta­ne po­vje­re­nje kao „za­čin“ ko­ji će odr­ža­ti lju­bav. Zna­či li to da je po­vje­re­nje va­žni­je od lju­ba­vi?
-Vje­ru­jem da se lju­bav gra­di na po­vje­re­nju, a ne obrat­no – is­ti­če An­đe­li­će­va. - Pod na­le­tom he­mi­je lju­di če­sto vje­ru­ju da će ta­kvo sta­nje tra­ja­ti vječ­no, da se lju­bav gra­di na he­mi­ji. Ipak, za­bo­ra­vlja­ju da je bit u ono­me što do­la­zi po­sli­je, u istin­skoj lju­ba­vi i po­vje­re­nju. Mno­gi od­no­si se ras­ki­da­ju za­to što su strast i pri­vlač­nost pro­šli, a taj od­nos ni­je uspio da pre­ra­ste u lju­bav i po­što­va­nje iz­me­đu dvo­je lju­di. On­da smo sklo­ni da pa­ti­mo za tim „bli­sta­vim“ tre­nu­ci­ma, ne­svje­sni da od­nos za ko­jim pa­ti­mo ni­je bi­la lju­bav. I ni­je naj­go­re to što pa­ti­mo, već što go­di­na­ma osta­ne­mo „za­gla­vlje­ni“, ide­a­li­zu­ju­ći od­nos ka­kav je iz na­še vi­zu­re tre­ba­lo da bu­de, a ne ka­kav je stvar­no bio. Ako ne po­sto­ji po­vje­re­nje, vr­lo br­zo će ne­sta­ti i lju­bav. Ta­kva ve­za ne do­no­si ni­šta raz­voj­no, pro­spe­ri­tet­no i li­je­po; ta­da nas ve­že je­di­no in­te­res, a sve dru­go nas raz­dva­ja. Ako po­gle­da­mo sve one pa­ro­ve ko­ji­ma se di­vi­mo, ili po­zna­je­mo ne­ke od njih, uvi­jek će re­ći da su ogrom­no po­što­va­nje, po­dr­ška i lju­bav ono što ih spa­ja i zbog če­ga op­sta­ju.