Bol u grudima pri disanju, praćen nedostatkom daha, suvim kašljem, groznicom, povišenom tjelesnom temperaturom, noćnim znojenjem i glavoboljom ukazuje na pleuritis, odnosno zapaljenje plućne maramice. Ovaj zdravstveni problem koji je prije nekoliko decenija pogađao mahom pripadnike starije populacije u zimskom periodu sada se sve češće javlja i kod djece i mladih, posebno tokom ljeta uslijed virusa ili nekontrolisane izloženosti klima-uređajima, ali može da bude posledica i nekih sistemskih oboljenja.
O pleuritisu, načinima dijagnostike i liječenju za „Dan” govori doktor medicine Marija Kozomara.
-Naša pluća nesmetano rade zahvaljujući dvoslojnoj maramici koja se nalazi oko njih i određenoj količini tečnosti koja pliva između slojeva plućne maramice, a koja im omogućava lagodno kretanje – kaže dr Kozomara za „Dan”. – Kada dođe do zapaljenja plućne maramice, listovi kojima su pluća obavijena ne mogu neometano da klize jedan preko drugog, pa dolazi do trenja, kao i do povećanog stvaranja i sakupljanja tečnosti i sastojaka krvi u prostoru između listova plućne maramice, što uzrokuje oštar bol pri disanju. Slikovito, zapaljenje plućne maramice pacijenti opisuju kao „ubod hiljadu noževa” u jednu stranu grudi i/ili leđa svaki put kada udahnu vazduh ili dobiju napad suvog kašlja.
Šta uzrokuje pojavu pleuritisa?
-Pleuralne izlive mogu da uzrokuju brojni virusi, kao i nespecifične gram pozitivne, gram negativne i anaerobne bakterije. Takođe, pleuritis se često javlja i kod pacijenata koji boluju od alergijskih, gljivičnih, sistemskih i malignih bolesti, kao i kod pacijenata koji imaju vaskularne ili metaboličke poremećaje. Kada govorimo o pleuritisu tokom ljetnjeg perioda, statistike pokazuju da su najčešći krivci brojni virusi i konstantna izloženost neadekvatno očišćenim klima-uređajima. Istina je da je u današnje vrijeme na našim prostorima gotovo nezamislivo preživjeti ljetnje mjesece bez upotrebe klima-uređaja, ali ih ipak moramo koristiti kontrolisano i strogo voditi računa o redovnom čišćenju filtera; u suprotnom, rizik od pojave pleuritisa raste.
Da li postoji razlika u simptomatologiji u odnosu na uzrok pojave pleuritisa?
-Klinička slika pleuritisa se razlikuje u zavisnosti od uzročnika. Virusni pleuritis prate tup bol na jednoj strani pluća, suv kašalj, smetnje prilikom disanja, bolovi u zglobovima i mišićima, glavobolja, znojenje i povišena temperatura. Ovoj vrsti pleuritisa prethodi akutno oboljenje gornjih disajnih puteva ili virusno zapaljenje pluća. Bakterijski pleuritis daje istu kliničku sliku, uz snažan razdirući bol u plućnoj maramici, a nastaje širenjem bakterijske infekcije na plućnu maramicu kod bakterijskih zapaljenja pluća i drugih gnojnih zapaljenskih procesa. Tuberkulozni pleuritis počinje naglo, sa izrazito visokom tjelesnom temperaturom, nadražajnim kašljem i snažnim bolom u grudima koji se pojačava pri govoru, dubljem disanju, kijanju ili kašljanju. Kod tuberkuloznog pleuritisa bol je lokalizovan jednostrano pri bazi pluća i širi se u rame ili abdomen. Empijem pleure manifestuje se zapaljenskim nakupljanjem gnoja, a javlja se kao posledica širenja infekcije iz perforirane šupljine, apscesa ili ciste, gnojnog pankreatitisa ili traume grudnog koša. Simptomi koji prate empijem pleure su visoka tjelesna temperatura, bol u grudima i leđima, otok kože, iskašljavanje gnoja, smetnje prilikom udisanja vazduha, iznemoglost, malaksalost, preznojavanje i naglo mršavljenje. Ovu vrstu pleuritisa mogu da prate i brojne komplikacije, među kojima su najčešće perforacija gnojnih masa kroz bronh ili lateralni zid grudnog koša.
Kako se postavlja dijagnoza?
-Pacijent koji se žali na gorenavedene simptome najprije će biti podvrgnut kliničkom pregledu stetoskopom koji ljekaru može da otkrije struganje kao posledicu trenja između dva lista plućne maramice. To je, ujedno, prvi signal koji će potvrditi sumnju na pleuritis. U najvećem broju slučajeva pacijent će biti upućen da uradi rendgendski snimak pluća. Ukoliko su simptomi izraženiji, umjesto odlaska na rendgen ljekar će predložiti pacijentu odlazak na kompjuterizovanu tomografiju i nuklearnu magnetnu rezonancu grudnog koša. Paralelno, trebalo bi uraditi i analizu krvi koja će otkriti postojanje infekcije. Ukoliko postoji sumnja na maligni proces, neophodno je uraditi biopsiju plućne maramice.
Koji ljekovi se uključuju u terapiju zapaljenja plućne maramice?
- Kod pleuritisa virusne etiologije u terapiju se uključuju analgetici i antipiretici, uz obavezno odmaranje i ležanje dok simptomi ne prestanu, što je najčešće do sedam dana. Ponekad će ljekar, preventivno, odlučiti da pacijenta „pokrije” i antibiotskom terapijom, mada je ova metoda poslednjih godina napuštena zbog povećanja rizika na antibiotsku rezistenciju. Bakterijsko zapaljenje plućne maramice liječi se antibioticima i antipireticima kako bi tjelesna temperatura bila dovedena u normalu, a ukoliko je prisutna veća količina tečnosti između ovojnica neophodno je njeno uklanjanje punkcijom, uvijek u bolničkim uslovima. U liječenju pleuritisa tuberkulozne etiologije uključuju se tri lijeka u periodu od tri do šest mjeseci.
Snežana Moldovan

Koksaki
-Kada se bol javi na lijevoj strani grudnog koša i prati ga kašalj, pacijenti najčešće strahuju od predinfarktnog stanja – ističe dr Kozomara. – Lokalizacija bola nekada zaista može da potvrdi ovu sumnju, ali se češće radi o paralelnom zapaljenju plućne maramice na lijevom plućnom krilu i zapaljenju srčane maramice, odnosno perikarditisu. U ovom slučaju uzročnici su uglavnom koksaki virusi B grupe. Liječenje podrazumijeva kombinovanu terapiju, uz obavezno kontinuirano jačanje imuniteta.