Rezultati istraživanja Zavoda za školstvo, koji su rađeni tokom maja ove godine, pokazali su da se 78 odsto osnovaca i srednjoškolaca izjasnilo da zna za slučajeve u školi u kojima je zbog rodbinskih ili prijateljskih veza nekom učeniku poklonjena ocjena, dok 55 odsto njih smatra da je korupcija najizraženija prilikom zaključivanja ocjena na kraju godine. Istraživanje je pokazalo da 20 odsto osnovaca i srednjoškolaca smatra da je korupcija prisutna u svim školama u Crnoj Gori. Organizator istraživanja „Korupcija u obrazovanju iz ugla učenika” bio je načelnik Odsjeka za istraživanje i razvoj obrazovnog sistema u Zavodu za školstvo Radoje Novović. Istraživanjem su obuhvatili 28 osnovnih i 19 srednjih škola u 17 gradova. Prema izvještaju Zavoda za školstvo, u koji je „Dan” imao uvid, ispitivali su 1.702 učenika od čega 983 osnovca i 719 srednjoškolaca završnih razreda.
– Oko 50 odsto anketiranih izjasnilo se da znaju đake kojima je popravljen uspjeh na kraju godine, dok je 20,4 odsto učenika tvrdilo da znaju slučajeve u kojima je preko određenih veza njihovim vršnjacima omogućeno i da budu nosioci „Luče”. Na pitanje koliko je korupcija prisutna u školi, većina učenika se izjasnila da su imali lično iskustvo sa korupcijom u svojoj školi, češće u srednjoj u odnosu na osnovnu školu (81 odsto učenika srednjih i 67 procenata učenika osnovnih škola smatra da u školi postoje privilegovani učenici kojima nastavnici više izlaze u susret nego drugima). Učenici iz centralne regije, učenici iz većih gradskih škola i učenici gimnazija u većem procentu prepoznaju korupciju u svojoj školi. Koruptivne radnje sa kojima se učenici najčešće sreću u svojoj školi su: poklanjanje ocjena, popravljanje uspjeha na kraju godine, pravdanje časova sa kojih se namjerno izostaje i upis u školu preko veze. Koruptivne radnje nastavnika prijavilo bi 50 odsto ispitanika, dok bi kada bi u tome učestvovao učenik, to prijavilo samo 16 odsto učenika. Oko 15 odsto učenika pokazuje spremnost da učestvuje u koruptivnim radnjama i ta spremnost je nešto veća kod učenika srednjih u odnosu na učenike osnovnih škola – navode u izvještaju o istraživanju.
Istraživanje je pokazalo da učenici čiji roditelji imaju viši nivo obrazovanja češće upražnjavaju sve ispitivane koruptivne radnje u odnosu na učenike čiji su roditelji nižeg nivoa obrazovanja.
– Tako npr. učenici čiji roditelji imaju više nivoe obrazovanja češće u odnosu na druge učenike: vrše pritisak na nastavnika kako bi popravili ocjenu, traže da se popravi uspjeh na kraju godine, traže „veze” prilikom upisa u školu, traže „veze” prilikom raspoređivanja u neko odjeljenje, traže način da unaprijed saznaju pitanja sa testa, prepisuju kako bi izbjegli/le lošu ocjenu, opravdavaju časove sa kojih su namjerno izostali, traže uslugu od nekoga kako bi ostvario/la neku koristi za sebe. Učenici čiji roditelji imaju niži nivo obrazovanja približavaju se ovoj prvoj grupi jedino kada je u pitanju otvoreni pritisak na nastavnika da popravi ocjene. Prepisivanjem se služi svaki drugi učenik. Koruptivnim radnjama češće se služe učenici srednjih u odnosu na učenike osnovnih škola. Učenici srednjih škola češće su pribjegavali prepisivanju, pravdanju časova i traženju načina da budu raspoređeni u željeno odjeljenje. U srednjoj školi, pored ovih situacija, korupcija je prisutna i prilikom upisa učenika u školu, kao i prilikom raspoređivanja učenika po odjeljenjima. Istraživanje pokazuje da su i neke „stimulativne mjere” kao što su diploma „Luča”, učenik generacije, nagrađivanje učenika izgubile tu ulogu (veliki broj učenika ih povezuje sa korupcijom) – navode u izvještaju.
D.B.

Znaju ili nagađaju

Prema mišljenju većine učenika (42,5 odsto), korupcija je u našem društvu izrazito prisutna, bilo u svim, ili u samo nekim oblastima
– Oko 35 odsto učenika osnovnih škola i više od 50 posto učenika srednjih škola izjasnilo se da su prilično ili potpuno informisani o pitanjima korupcije. Pokazalo se da je njihovo stvarno poznavanje prirode korupcije i prepoznavanje koruptivnih radnji daleko ispod toga: 50 odsto učenika gimnazije bilo je u stanju da prepozna samo 2 od 14 ponuđenih koruptivnih radnji, što je nedovoljno – navode u izvještaju.