-Piše: Boško Vukićević

Prije nekoliko dana formirana je nova italijanska Vlada, nakon tri mjeseca iscrpljujućih postizbornih pregovora u kojima su učestvovali svi italijanski politički entiteti. Na kraju su Vladu formirale dvije stranke koje prije izbora nijesu bile bliske niti u koaliciji, ali su osvojile najviše glasova skupa, blizu 60 odsto izašlih birača – antisistemski Pokret pet zvjezdica i desničarska Liga. Moglo bi se reći da formiranje ove Vlade predstavlja kuriozitet i senzaciju, ali i prvi realan i vidljiv diskontinuitet u italijanskom političkom sistemu, imajući u vidu da na vlast po prvi put dolaze dvije stranke koje od samog osnivanja imaju jasne evroskeptične političke pozicije.
Upravo se zbog pomenute italijanske političke senzacije nije trebalo čuditi upornim, agresivnim, a na momente i očajničkim pokušajima evropskih tehnokrata da onemoguće formiranje nove Vlade na Apeninskom poluostrvu. Takvi pokušaji su nerijetko prelazili granice diplomatskog ponašanja, ali i dobrog ukusa; primjer pritisaka evropskih elita je komentar komesara za budžet EU, Gintera Etingera, u kojem je nagovijestio da bi „tržišta mogla da kazne italijanske glasače jer su evroskeptični populisti izazvali metež u zemlji“. Takvim pritiscima se pridružio i italijanski predsjednik Serđo Matarela, koji je iz ugla ubijeđenog evroatlantiste, a pod izgovorom odbijanja jedne kandidature za mjesto ministra ekonomije, napravio presedan u italijanskoj institucionalnoj praksi i prvobitno blokirao nastajanje nove Vlade. Ipak, ubrzo su Matarela i evropske tehnokrate popustili, suočeni sa realnom mogućnošću da evroskeptične stranke, nakon takvog slijeda događaja, na novim izborima osvoje još veći broj glasova. A takvi rezultati bi mogli biti viđeni kao svojevrsni referendum o izlasku Italije iz evrozone.
Zapadni mejnstrim mediji, slijedeći koncepciju briselskih elita, rađanje nove italijanske Vlade uglavnom su propratili izrazom – „prva populistička Vlada u EU“, u namjeri da javnosti nametnu pežorativan prizvuk termina „populistički“. Ovaj termin je u poslednje vrijeme dobio negativno i pogrdno značenje, a uglavnom ga koriste političke partije u obračunu sa svojim političkim protivnicima, označavajući politike koje su nerealne i demagoške, ali koje mogu da prerastu i u nešto ekstremno, kao što je fašizam. Takvim pokušajem degradacije i ekspresne diskvalifikacije nove italijanske vlasti, a stavljajući se u službu evropskih tehnokrata, mejnstrim mediji žele da skrenu pažnju sa činjenice da se radi o prvoj Vladi diskontinuiteta. Što se tiče optužbe o navodnom populizmu, a uzevši u obzir dokumentovane politike i program antisistemskog Pokreta pet zvjezdica, moglo bi se zaključiti da se ona nalazi na klimavim nogama. Evo nekih od stvari za koje se ovaj pokret zalaže, a za koje se može mnogo čega reći, ali ne i da su nerealne i teško ostvarive:
-plata parlamentarca ne smije biti viša od prosječne plate;
-zabrana vršenja bilo koje druge profesije za parlamentarca;
-ukidanje državnog finansiranja partija za izbore;
-svaki predlog zakona iznijeti on-lajn bar tri mjeseca prije njegovog usvajanja, kako bi bilo omogućeno komentarisanje građanstva;
-promovisati institut referendumskog izjašnjavanja o svim značajnim društvenim, pitanjima;
-obavezno uvođenje interneta u škole i fakultete za potrebe učenika i studenata;
-uvođenje mogućnosti ocjenjivanja predavača na fakultetima od strane studenata;
-ulaganje u univerzitetska istraživanja;
-samo jedan javni državni televizijski kanal, bez bilo kakvih reklama, sa pretežno informativnim sadržajima i iz oblasti kulture, nezavisan od uticaja političkih partija;
-zabrana akcionarskog učešća banaka i državnih entiteta u vlasništvu izdavačkih kuća i medija...
Postavlja se pitanje: u kolikoj mjeri se može iskazati pomenuti diskontinuitet nove italijanske vlasti, i da li on može preći neke granice i ugroziti neke istorijski utvrđene evroatlantske stubove? Podsjetimo, još od kraja Drugog svjetskog rata Italija je u stanju neke vrste dirigovane demokratije; samom Operacijom Gladio, tj. planom subverzivnih aktivnosti pod pokroviteljstvom CIA i NATO-a sprečavano je osvajanje vlasti od strane svih onih stranaka, a prvenstveno Komunističke partije Italije, koje bi mogle izvesti zemlju iz orbite Zapadnog vojnog saveza. Između ostalih stvari, posledica takvih aktivnosti bilo je i ubistvo italijanskog premijera Alda Mora sedamdesetih godina prošlog vijeka, jer je pokušao da napravi koaliciju sa komunistima.
Prvobitni nastupi novoizabranog premijera, Kontea, nagovještavaju da će, makar za sada, politike diskontinuiteta nove vlasti ipak ostati u utvrđenim okvirima. Konteovo obraćanje bilo je oprezno, ali i dvosmjerno: s jedne strane, on je potvrdio lojalnost NATO-u, ali je, s druge, najavio poboljšanje italijanskih veza sa Rusijom i inicijativu o ukidanju sankcija najvećoj zemlji svijeta. Očigledno je da nova italijanska administracija ima ambicije da predstavlja most u odnosima Zapada i Rusije, da želi da odigra medijatorsku ulogu. Uostalom, nagoviještena opreznost, postepenost i umjerenost u sprovođenju politika diskontinuiteta imaju i logičku utemeljenost, imajući u vidu tragična iskustva sa Operacijom Gladio i slične primjere. Što se tiče odnosa nove italijanske vlasti sa njemačkom kancelarkom Merkel, koja je i neformalni šef Unije, mala je vjerovatnoća da će oni biti jednostavni i prijateljski. Odnoseći se prema golemom problemu italijanskog javnog duga, Merkelova je već nagovijestila da „princip solidarnosti među članicama evrozone ne bi trebalo da pretvori blok s jedinstvenom valutom u uniju koja dijeli dug“. Međutim, disciplinovanje Italije od strane briselskih elita po grčkom modelu je malo vjerovatna, ali i rizična varijanta. Italija je velika zemlja i bez obzira na njene ekonomske probleme bilo koji pokušaj njenog potčinjavanja može izazvati velike potrese u svekolikoj arhitekturi evroatlantske političke i vojne građevine.