-Piše: Dragan Mraović

Unesko je upisao da su gusle „temeljna i živa baština srpskog naroda“. Skočili su na noge lagane milogorci, Dukljani, Albanci, Hrvati i sjetili se da je to nekada bio instrument na kome su svirali i njihovi preci, onda kada su svi oni bili Srbi. Napali su Srbe da su prisvojili gusle, a to je čista laž, jer Srbi nisu rekli da su gusle njihov izum, već su upisali da je pjevanje uz gusle vjekovna baština srpskog naroda uz koje je on pjevao svoje epske pjesme zbog kojih je Gete učio srpski, a Nikola Tomazeo napisao: „Od poezije u kojoj nema ničeg suvišnog, i u kojoj svaka riječ teži ka cilju, ja poznajem svega dva modela: Dantea i srpsku narodnu poeziju.“
Guslar koji je pjevao na otvaranju Kulturnog centra „Ivo Andrić“ u Pekingu bio je odjeven u nošnju koju su nosili i nose Srbi u Crnoj Gori i Hercegovini. Na kapama imaju četiri ocila i krst, dakle to nije dukljanska, ni milogorska, još manje albanska, hrvatska ili muslimanska nošnja. Ministarstvo kulture Srbije je „ohrabrilo“ milogorce i ostale da „izuče nesporne etnografske i etnomuzikološke činjenice prije nego što posegnu za neprimjerenom i neargumentovanom jetkošću“. Griješi srpsko ministarstvo ako misli da će milogorski guslari razumjeti ovaj učeni govor, jer nijesu ni postojali u vrijeme kada su srpske gusle dočekale Fridriha Prvog Barbarosu, u 12. vijeku, u Nišu kao gosta srpskog kralja Stefana Nemanje, rodom iz srpske Ribnice, a ne iz Duklje. Hronike kažu da je Barbarosa bio zadivljen zvukom srpskih gusala. Zalud se srpsko ministarstvo trudi da išta objasni albanskom ambasadoru pri Unesku Ferit Hodži, koji tvrdi da su gusle njihove, ali ih oni zovu laut!? Hodža nije rekao je li mislio na baroknu ili renesansnu lautu, a možda i na albanske šarkije. I kako može nazivati gusle s jednom ili dvije žice lautom koji ima bar po pet duplih redova žica?
Kao jednožičani instrument gusle se koriste u Srbiji, Crnoj Gori, Bosni i Hercegovini, Dalmaciji, a gusle iz srpske Like, dakle ne iz Hrvatske, i one iz srpske Bosanske krajine, imaju dvije žice. Koriste gusle i pravoslavni Sirijci i Lužički Srbi koji imaju tri žice i zovu ih „husle“. Lauta je instrument istočnjačkog porijekla koji su donijeli u Evropu Mavri u 13. vijeku, a najčešće ima žice u po pet parova. Gusle su gudački, a lauta trzalački instrument. Prve note za lautu datiraju iz 1504. godine, a njihov autor nije Hodža, ali traži sa milogorcima da UNESKO kaže da su gusle vizantijske ili arapske, samo da nisu srpske. Čije god da su, Hodži ne pripadaju, jer ne zna ni šta je lauta, ni šta su gusle.
Umjesto da krivi Srbe, Hodža treba da krivi sebe, jer je guslar Jonuz Delaj, Albanac, rekao „da su krive albanske institucije“, a albanski naučnik Sokol Šupo, učesnik u odlučivanju o guslama u Unesku, da su krivi albansko ministarstvo kulture i sve druge njihove relevantne institucije „zato što imamo ovdje neke ljude koji nemaju viziju, nemaju znanje ili informacije da bi ovaj posao uradili dobro“. Svaka čast, Jonuze i Sokole. Vidi se da nisu svi Albanci kao Hodža koji nema ni viziju, ni znanje.
Srbi imaju ministra kulture Vladana Vukosavljevića koji „ima viziju“, dok Albanci imaju Hodžu, a milogorci ministra kulture Aleksandra Bogdanovića, obojicu „bez vizije“. Bogdanović nije slušao gusle, dok se školovao u Kaliforniji za američkog ministra u milogori. A nema ni viziju, jer su Srbi upisali u Unesko i „kolo“, a Bogdanović nije upisao „oro“, jer on igra samo na američke kantri taktove.
Naravno, gusle su i dio kulturnog nasleđa u Crnoj Gori, ali Srba i Crnogoraca, kao „temeljna i živa baština srpskog naroda“, a ne milogoraca.
(Autor je nekadašnji
generalni konzul SRJ
u Bariju)

---