-Piše: Tomica A. Milović

Na političkoj sceni danas se mogu čuti i pojmovi: globalizam, neoliberalizam, divlji kapitalizam, NATO integracije, evropske vrijednosti… Kada je o navedenim frazama riječ, one se uglavnom vezuju za zapadne zemlje (SAD i Zapadnu Evropu). Ostatak svijeta, prije svih Rusija i Kina, predstavlja svojevrsni centar otpora onome što sa te (zapadne) strane hrli kao nekakva vrijednost.
Gotovo kao kanon, kao sveta zapovijest, ovom nadrealnom, smutnom i gotovo iracionalnom svijetu „ne silazi sa jezika” kovanica „evropske vrijednosti”. Ona se, možemo slobodno reći, koristi za puko zamajavanje javnosti, s obzirom na to da niko i ne pokušava objasniti šta te „vrijednosti” znače. I u čemu je njihova suština, odakle su krenule, ko ih je projektovao, i za čije potrebe? Šta je prava suština proklamacija „ljudska prava”, „sloboda govora”, „sloboda vjeroispovijesti”, „nacionalni interesi” i sl. Kakva vajda od hiperinflacije ovih šupljih besmislica, s obzirom na to da se realni život, onaj na terenu, u ogromnoj mjeri odvija u suprotnom smjeru. Gotovo slijepom ulicom.
Poznato je da Evropa predstavlja geografsku odrednicu, i da je na dijelu tog prostora konstituisana Evropska unija. Ne ni kao savezna država (federacija), ni kao savez država (konfederacija), već kao nešto treće, „ni tamo ni ovamo”. Zato „evropske vrijednosti”, posmatrano sa aspekta Unije, nijesu istovremeno i vrijednosti svake zemlje pojedinačno koje tu Uniju konstituišu. Nijedna zemlja nije tamo ušla (u EU) bez svojih kulturnih, moralnih, ekonomskih i drugih znamenja i specifičnosti. I jedino je normalno i prirodno da tako bude.
Primjera radi, čežnja za slobodom kao krovnim idealom čovjekovim i žrtvovanje za nju nijesu podjednako izraženi kod svih naroda i država, bile one evropske ili ne. Članice EU ili ne. Jednima je sloboda iznad svega. Skuplja od života. Kod drugih, opet, sloboda se može „trampiti” i za manje ili više sužanjstva i podaništva, ukoliko ono donosi materijalne ili neke druge koristi. Uzmimo za primjer dva bratska naroda – ruski i srpski, kojima ni danas silnici sa Zapada mira ne daju. U Prvom i Drugom svjetskom ratu su ti narodi podnijeli milionske žrtve kako bi se dokopali sunca slobode. Dokopali slobode ne samo za sebe već i za druge narode. I za one koji su u pomenutim ratovima „držali bok” nacističkom i fašističkom osvajaču. Ne žudeći za slobodom. I životom u njoj.
Takozvane „evropske vrijednosti” svoju „ljekovitost” pokazuju i u drugim sferama čovjekovog života i djelovanja. Odnos katoličkog Zapada prema pravoslavnom Istoku (Srbiji, Rusiji) pokazuje koliko je tanka, ili gotovo nepostojeća nit vjerske tolerancije. Primjer Vatikana, tog „komandnog” centra katoličke (zapadne) religije i vjere to na najbolji način potvrđuje. Ni nakon sedamdeset i više godina od stradanja, genocida nad Srbima u nezavisnoj, ustaškoj državi Hrvatskoj, tokom Drugog svjetskog rata, Vatikan ni da zucne tim povodom. Ni priznanja, ni izvinjenja, ničeg… što bi, bar malo, ličilo na kajanje. „Evropske vrijednosti” i ovdje u „punom sjaju”.
U „evropske vrijednosti”, kažu „mesije sa Zapada” spada i evropski životni standard. Pa, ipak, ima zemalja koje su članice Evropske unije u kojima o nekom pristojnom standardu života teško može biti govora. Primjer Rumunije i Bugarske, i ne samo njih, to najbolje ilustruje. Takođe, po tumačenju prepotentnih „zapadnjaka”, pravna država i vladavina prava predstavljaju „evropsku vrijednost”. Moglo bi se to i prihvatiti kada bi proklamovane ustavne i zakonske norme dominirale u praktičnom životu. A ne da predstavljaju praznu parolu o demokratskom poretku i građanskom društvu. Društvo „profita po svaku cijenu”, korupcija i nejednakost po raznim osnovama (polnim, rasnim, vjerskim, kulturnim…) sve više postaju zaštitni znak „evropskih vrijednosti”. Ovim povodom, aktuelni ministar kulture Rusije kaže: „Nikakve evropske vrijednosti ne postoje. One su plod uobrazilje evropskih intelektualaca koji se bave evroatlantskom propagandom. Postoji samo ambicija da se pod maskom evropskih vrijednosti drugim narodima nametne sopstvena vrijednosna skala”.
Malo je država, odnosno vlastodržačkih elita koje se toliko kunu u „evropske vrijednosti” kao crnogorske režimlije. Prethodno su uništili sve „crnogorske vrijednosti”, vjekovima stvarane i njegovane. I tako se bezimeni, „golih šaka” zaputili u susret tuđim, uz to i nepostojećim vrijednostima. Bez sopstvenog vrijedonosnog prtljaga.

---