-Piše: Milan Mišić

Kladioničari su uglavnom bili za Borisa Džonsona, pa nisu mnogo zaradili. Džonson se pak kladio na samog sebe i dobio je ono što je želio: mandat da u sledećih pet godina bude premijer.

Na parlamentarnim izborima Ujedinjenog Kraljevstva Velike Britanije i Sjeverne Irske održanim u četvrtak, konzervativci koje je predvodio prošli su mnogo bolje nego što se predviđalo: osvojili su 365 (od 650) poslaničkih mjesta, 47 više nego što su imali, dok je rezultat opozicione Laburističke partije (203 mjesta, za 59 manje nego dosad) najlošiji od 1935.

Glavni izborni ishod je, međutim, Bregzit – rezultat najavljuje da će se izlazak UK iz Evropske unije, izglasan tijesnom većinom na referendumu još u maju 2016, poslije nekoliko odlaganja tokom minule tri i po godine - dogoditi 31. januara, dakle za manje od dva mjeseca.

Gledano iz tog ugla, ovi izbori su bili neka vrsta novog Bregzit referenduma, što je onemogućilo da se u kampanji vodi ono što je u izbornom procesu tamo uobičajeno: normalna politička debata.

Valja, međutim, napomenuti da su konzervativci (poznati i kao „torijevci”), partija koja postoji još od 1834, ubjedljivu parlamentarnu većinu, skoro 80 poslanika više od svih drugih partija, stekli sa tek 43 odsto od ukupnih glasova, zahvaljujući tamošnjem većinskom sistemu u kojem se svaki poslanik bira u posebnoj izbornoj jedinici po principu da je pobjednik onaj koji u njoj osvoji najviše glasova.

Boris Džonson, koga mediji oslovljavaju i kao „Bo Džo”, nije baš popularan lider (na čelu konzervativaca je od jula), ali je Džeremi Korbin, vođa partije britanske ljevice, još neomiljeniji. Iako Laburistička partija (u prevodu „partija radništva”) ima program koji je prijemčiviji od programa konzervativaca, nedovoljno je onih koji su uvjereni da je Korbin u stanju da ga ostvari.

U kampanji koja je trajala šest nedjelja, Bo Džo je bio fokusiran samo na izlazak zemlje iz EU, preuveličavajući blagodeti i minimizirajući štetu koju ovaj razvod neizbježno donosi, dok je Korbin (koji je lično za Bregzit), nastojao da pažnju skrene na socijalne probleme: na krizu zdravstvenog sistema u zemlji i činjenicu da su prosječne plate u UK danas manje nego što su bile 2008.

Željni normalnosti – drama Bregzita je izazvala duboku raspolućenost društva, tešku parlamentarnu krizu i ostavke dva premijera – Britanci su bili naklonjeniji Džonsonu, uprkos njegovoj lažljivosti, po čemu na momente konkuriše Donaldu Trampu.

On je sada u stanju da odvajanje od EU sprovede, ali će, zbog problema koji slijede biti kormilar u burnim vodama. Ekonomske prilike će se zbog razlaza sigurno pogoršati, a predstoje mu i pregovori o novim trgovinskim sporazumima sa praktično svim zemljama svijeta, što je tranzicija koja će trajati godinama.

Uspon Škotske nacionalne partije (SNP) koja je pobijedila u 48 od 59 škotskih izbornih jedinica, na dnevni red stavlja pitanje novog referenduma o nezavisnosti. Škotska premijerka Nikola Stardžon je već izjavila da Džonson „nema mandat da Škotsku izvede iz EU”.

Na iskušenjima će biti i dogovoreno rješenje za granice između Republike Irske (članice EU) i britanske Sjeverne Irske. Bo Džo je trijumfovao, ali sjenka nad tom pobjedom je mogućnost, ne samo teoretska, da bude poslednji premijer Ujedinjenog Kraljevstva.

(Autor je bivši glavni i odgovorni urednik „Politike”)

---