-Piše: dr Blažo Zlopaša

Ovih dana Crna Gora kao da je u znaku dva primirja, jedno je (ne) obilježavanje Dana primirja Prvog svjetskog rata, a drugo je primirje pred formiranjem nove prve demokratske vlade u istoriji Crne Gore. Primirja su naravno prividna i privremena i samo relativno mirna. A ova dva primirja kao da su u nekom čudnom, ali smislenom odnosu.

Spomen-ploča na vratima Starog grada u Budvi opet je izazvala podjele, kao da poražena autokratska vlast nije sišla s vlasti oborena izbornom voljom naroda. Višak istorije, a manjak znanja i tolerancije ispred kapije Starog grada u Budvi je kulminirao u tragikomičnom performansu neo-komita, presvučenih alaj-barjakom. Zvanična Crna Gora je ove godine, mimo svijeta, „zaboravila“ da obilježi Dan sjećanja na žrtve Velikog rata u kome je ubijeno dvadeset miliona vojnika i civila, toliko je ranjeno, razorena je i uništena svjetska ekonomija. Istorijsko-identitetski kalambur odlazeće vlasti se ne završava. Dok svi evropski narodi i pored korone obilježavaju ovaj bitan istorijski dan koji simboliše temelj pomirenja među narodima koji su imali vjekovne sukobe, u Crnoj Gori ni oko toga nema konsenzusa. Tog jedanaestog dana jedanestog mjeseca u 11 časova odloženo je oružje poslije prve najveće klanice naroda i taj dan je prvo zvan Dan primirja da bi se danas u svijetu koristio naziv Dan sjećanja čime se akcenat s prestanka sukoba stavlja na kolektivno sjećanje na sve žrtve „velike klanice“. I dok se čitav svijet, ma koliko bio sukobljen tog dana podsjeća na važnost pomirenja, odlazeći režim na taj dan gleda onako kako ga je vidio Milo Đukanović – da su veliku klanicu izazvali pucnji „teroriste“ Gavrila Principa na Vidovdan 1914. kada je ubio austrogarskog prestolonaslednika Franca Ferdinanda. Izvrtanjem istorijskih istina nebulozama nije birao načine manipulacije da plaši i dijeli Crnogorce, i na ovaj način opasnošću od „velikosrpske hegemonije“ i da su pucnji Srbina uzrokovali najveću svjetsku klanicu do tada. Vrhunac manipulacije i nepoznavanja istorijske istine! Kao da je ubistvo svata Srbina 1991. ispred crkve u Sarajevu izazvalo krvoproliće u Bosni!? Uzroci su mnogo dublji, za pucnje 1914. i 1991. izvedene u Sarajevu. Istorijska istina je da su oba pucnja povod za oba krvoprolića, ali uzroci su mnogo dublji i bitniji – ko je pripremio okidač-povod. Za uzroke Prvog svjetskog rata postoje istorijsko-naučni dokazi, a da je raspad jugoslovenske države krvavim građanskim ratom utemeljio „ najveći sin naših naroda i narodnosti“, kome je u Podgorici podignut spomenik i na čijoj ideologiji se 30 godina zasnivala vladavina neo-komunista, potvrdiće vrijeme i nauka.

Vladika Nikolaj Velimirović besjedom je na Lovćenu 1925. osveštao zavjetnu kapelu, a vidovdanskom besjedom u Londonu 1916. Englezima je kazao: „Na Vidovdan 1389. godine srpski knez Lazar, sa svojom hrabrom vojskom, stao je na Kosovu Polju na branik hrišćanske Evrope, i dao život za odbranu hrišćanske kulture. U to vrijeme Srba je bilo koliko vas Engleza. Danas ih je deset puta manje! Gdje su? Izginuli braneći Evropu. Sada je vrijeme da Evropa Srbiji vrati taj dug!“

Da su pucnji u Sarajevu 1914. dio „velikosrpskog projekta“ i povod za Veliki rat, takvo tumačenje je identično apsurdnoj manipulaciji da je, ne daj Bože, 2016. na dan izbora, „državnim udarom“ uspio „naum“ Branke Milić, zatočene od tada u ambasadi Srbije, da odigra ulogu Gavrila Principa. Pucnji u Podgorici „mogli su biti povod za početak Trećeg svjetskog rata“. Hipotetična pretpostavka šta bi sve natrabunjali režimski istoričari, koji su titule „doktora nauka“ sticali na lažima, što potvrđuje i fotografija „vješanje Crnogoraca na Cetinju 1918”. Ta fotografija prikazuje vješanje Srba od strane Austroguara 1914. u Trebinju! Fric Fišer u knjizi „Uzroci Prvog svjetskog rata“ naučno dokazuje uzroke i povode, okrivljujući njemačku aristokratiju, jer je Njemačka za početak rata bila planirala 1912. godinu. Ovu knjigu sam poslao sa posvetom Milu Đukanoviću. Zahvalnost za poklon nijesam dobio, jer ne znam da li mu je uručena. Mnoge istine o današnjim događanjima su sakrivene. Čitav svijet i danas je sukobljen, ali pridaje važnost pomirenju. Kod nas paradoks ne nedostaje. Kada je gradonačelnik Budve bio iz redova DPS-a, srpski ambasador je bio dobrodošao da položi vijenac na spomen-ploču, a kada je, tako reći, srpski gradonačelnik Budve, to isto opet ne može da uradi srpski ambasador koji je iz Nikšića. Crnogorska diplomatija više puta je demonstrirala svoju konzistentnost. Sjetimo se kako je 2015. predsjednik Vujanović otišao na komemoraciju krvave bitke na Galipolju, u prisustvu princa Čalsa i drugih predstavnika naroda učesnika Prvog svjetskog rata. Te iste godine Vujanović je odbio poziv ruskog predsjednika Vladimira Putina da 9. maja prisustvuje vojnoj paradi u Moskvi povodom obilježavanja Dana pobjede protiv fašizma. O konstantnom odnosu prema Prvom svjetskom ratu, a i antifašizmu, ova dva primjera su samo mali dio u moru primjera proizvoljne upotrebe kulture istorijskog sjećanja. Dan sjećanja i pomirenja država Crna Gora nije slavila, to je prepušteno opštinama, što ostavlja sliku rascijepljene države. Deklarativno hoćemo da budemo dio evropskog svijeta, a kad nam to ne odgovara iz razloga domaće zloupotrebe, onda ćemo jednostavno nešto preskočiti.

Drugo, i dugo, a za neke predugo „primirje“ formiranja vlade je produženo zbog nezgodnog poklapanja datuma sjednica sa Podgoričkom skupštinom. To primirje je iskorišćeno za unakrsnu paljbu po mandataru, pucalo se sa svih strana, i bivša i buduća vlast, službe preko svojih taster medija i kolumnista i Srba i Crnogoraca, pa se stekao utisak da je uz njega još samo blaženopočivši Amfilohije, simbol pomirenja podijeljenih, zavađenih i osiromašenih građana Crne Gore. Nestrpljivost jednih, a zluradost drugih je velika. Nije lako formirati prvu demokratsku vladu u istoriji Crne Gore i na miran način iz jednog autoritarnog i koruptivnog režima, koji je ostavio pustoš u svim porama crnogorskog društva, bez sukoba napraviti uređenu državu. Utoliko je teže, što je strast vlasti opaka boljka čovjeka, normalno je očekivati da se nakon 30 godina vladavine neće lako prepustiti novim vlastima. Vjerujem u mandatara Krivokapića i ljude oko njega. To potvrđuju intelektualne i moralne vrijednosti Bečića i Abazovića, mogli su preko noći postati milioneri, cifrom koju sami ne bi znali da napišu, koliko je bio spreman korumpirani režim da plati. Velika je stvar imati jednog intelektualca poput Marka Milačića, koji argumentovano, bez sukoba i osvete ubrzava demontažu vlasti. Demontažu režima treba izvršiti i na Univerzitetu, koji je pao na najniži nivo, počev od rektora, a to mjesto, svojim intelektualnim i moralnim vrijednostima pripada Branki Bošnjak. Zasluge DF-a su ogromne u razotkrivanju korupcije i kriminala, njegov sastav čine sposobni ljudi i moralne patriote, ali u ovom istorijskom trenutku treba dosta mudrosti i smirenosti kako se autogolom ne bi upropastila istorijska pobjeda. Oklijevanje ne smije biti produženo. Zar treba čekati odabir ličnosti ministra inostranih poslova? To mjesto čeka moralnu ličnost sa diplomatskim iskustvom. Neka mi neko kaže pogodniju ličnost od Miodraga Lekića... U ovom presudnom istorijskom trenutku treba imati u vidu da je stranka koja je izgubila veoma bogata, držala je većinu medija, javnog prostora, sve institucije, čak i Univerzitet, i treba očekivati da se tako brzo neće smiriti. Povratkom DPS-a na vlast Crnu Goru bi zadesila velika nesreća, osvetoljubivost, bio bi to kraj moderne evropske demokratske, pravne i civilizovane države ugodne za življenje i kraj slobodnih građana.

---