Svaka umjetnost, pa tako i muzička, ako nema "lokalne boje", kao da ne može ponijeti epitet univerzalne umjetnosti. A, taj epitet, može ponijeti samo ako se kroz ono što čujemo prepoznajemo, u svim sferama, naročito emotivnim, intelektualnim i duhovnim. Ono što možemo osjetiti, ali nikada do kraja riječima iskazati. Upravo tako zvuči i djelo kompozitora Marka Kovača, inače muzičkog producenta Simfonijskog orkestra RTS-a, "Hilandar, zvona i molitve za klavir i simfonijski orkestar". Jer, slušajući (barem ono što je autoru ovog teksta bilo dostupno zasad), stičete utisak da ste u sred pejzaža Svete Gore, onog kojem pripada i Hilandar, a čiju ljepotu istovremeno i "remeti" i uzvisuje bruj crkvenih zvona. Ova kompozicija, premijerno izvedena u septembru prošle godine na Kolarcu, koja je i krajnji produkt njegovog završnog doktorskog umjetničkog projekta, donijela je Kovaču i nagradu "Despot Stefan Lazarević" koju dodjeljuje Grad Beograd za najvrednije dostignuće ostvareno u različitim oblastima umjetnosti i nauke.
• Koliko Vam znači nedavno dobijena Nagrada grada Beograda "Despot Stefan Lazarević", kao i činjenica da ste najmlađi kompozitor koji je tu nagradu dobio?
– Osjećam se veoma počastvovano. Nagrada grada Beograda "Despot Stefan Lazarević" se dodjeljuje jednom godišnje od 2002. godine u Skupštini grada Beograda za najvrednije dostignuće koje je ostvareno na teritoriji grada u različitim sferama umjetnosti i nauke. Među prethodnim dobitnicima iz oblasti muzičkog stvaralaštva se izdvajaju kompozitori akademici Dejan Despić, Vlastimir Trajković i Ivan Jevtić, ali i mnogi istaknuti izvođači. Jednoglasnom odlukom stručne komisije, postao sam najmlađi kompozitor koji je noslac ovog priznanja.
• Nagrađeni ste za djelo "Hilandar, zvona i molitve za klavir i simfonijski orkestar". Molim Vas da nam malo približite ovu kompoziciju, koja je nastala kao porudžbina Manastira Hilandar.
– Manastir Hilandar je jedinstven i po tome što je u prethodnim godinama više puta organizovao posebno veče simfonijske muzike, sačinjeno isključivo od djela koja su inspirisana ovom čuvenom svetinjom. Moj klavirski koncert je nastao kao ideja da se taj repertoar obogati novom muzikom, kompozicijom jednog od autora mlađe generacije. Premijera je bila održana na Kolarcu u sklopu koncertne sezone Simfonijskog orkestra RTS-a, sa maestrom Dejanom Savićem i sa mnom kao solistom. Pored toga, djelo je izvedeno i u emisiji "Volim klasiku" koja se emituje na RTS-u, sa maestrom Olgom Biserčić. Takođe, muzika je i studijski snimljena na Kolarcu u posebnim prilikama. Ova kompozicija predstavlja istovremeno i moj završni doktorski umjetnički projekat na Fakultetu muzičke umetnosti u Beogradu.
• Koliko je izazovno pisati muziku po porudžbini?
– Bila mi je velika čast i odgovornost upustiti se u realizaciju ove ideje koju su pratili mnogi izazovi. Morao sam da zadovoljim svoje umjetničke ambicije, ali i predviđeni vremenski rok, kao i određene zahtjeve koji su obavezni kod pisanja svakog doktorskog umjetničkog projekta. Djelo ima šest kratkih stavova i traje 21 minut. Proces komponovanja je tekao u više faza, a sve vrijeme sam bio u kontaktu i sa ljubaznim ljudima iz predstavništva Manastira u Beogradu.
• U Crnoj Gori ste se prije tri godine predstavili sa simfonijskom poemom "Mistična ispovijest Svetog Vasilija Ostroškog i Tvrdoškog". Možemo li zaključiti da ste možda na putu i da komponujete neko "klasično" djelo sakralne muzike kao što je recimo liturgija?
– Ponosan sam na činjenicu da je moju simfonijsku poemu "Mistična ispovijest Svetog Vasilija Ostroškog i Tvrdoškog" premijerno izveo Crnogorski simfonijski orkestar i maestro Mark Korović. Posebno mi je draga okolnost da je koncert bio održan u Nikšiću, odakle su i moji korijeni sa majčine strane. Prilikom tadašnjeg televizijskog gostovanja sam pokušao da javno skrenem pažnju na to da na Muzičkoj akademiji na Cetinju nije u funkciji odsjek za kompoziciju, što predstavlja veliki nedostatak i dan-danas. Svi svjedočimo najboljoj volji za rješavanjem tog problema i nadajmo se što skorijem pozitivnom ishodu.
Trenutno je u centru mog interesovanja simfonijska muzika, ali nikad se ne zna, možda nekad napišem i liturgiju.
• Šta je bilo najkomplikovanije, najzahtjevnije zvučno uobličiti kada su u pitanju ove dvije Vaše kompozicije "Hilandar" i "Mistična ispovijest Sv. Vasilija"?
– Ono što izdvaja ove dvije kompozicije od mojih ostalih simfonijskih djela jeste religijska tematika. Možda mi je upravo ta transpozicija duhovne inspiracije u muziku bio najkompleksniji izazov. U djelu "Hilandar", u čisto muzičkom pogledu, naročitu pažnju je zahtijevao odnos prema dionici klavira. Bilo mi je veoma važno da osmislim ulogu soliste u izgradnji muzičkog toka. Takođe sam imao poseban zadatak i u orkestraciji koji se odnosio na brigu o izbalansiranosti dinamika klavira i simfonijskog orkestra.
• U mnogim Vašim djelima klavir ima važnu ulogu i Vi često nastupate kao solista. Koliko je za to zaslužno Vaše početno obrazovanje?
– Iako nisam diplomirani pijanista i muzički izvođač, klavir smatram svojim instrumentom i uvijek sviram dok improvizujem i komponujem. Mnogo djela sam posvetio klaviru u različitim sastavima. Moje srednjoškolsko obrazovanje u Podgorici u Muzičkoj školi "Vasa Pavić" je najviše doprinijelo činjenici da nemam strah od instrumenta i da volim da povremeno nastupim i kao interpretator. Učio sam klavirski odsjek u klasi drage profesorice Anke Asanović, koja mi je nesebično pomagala u upoznavanju najrazličitije pijanističke literature, u neophodnom rješavanju tehničkih izvođačkih problema i u ukazivanju na važnost dobre psihološke pripreme pred svaki javni nastup.
• Vi ste i muzički producent Simfonijskog orkestra RTS-a koji je premijerno koncertno izveo, a potom i studijski snimio djelo "Hilandar, zvona i molitve za klavir i simfonijski orkestar". Koliko Vam je ta uloga dodatno usložnjavala proces kao kompozitoru i izvođaču?
– Iskustvo studijskog snimanja ovog djela na Kolarcu je nešto najsloženije što sam imao priliku da doživim do sada. Razlog te kompleksnosti je upravo u višestrukoj ulozi koju sam morao da ostvarim. Bilo je potrebno, pored kompozitorskog, izvođačkog, producentskog i organizacionog posla, pedantno izraditi notne materijale, voditi brigu o kvalitetu snimka u najširem smislu riječi, simultano slušno pratiti sve pojedinačne orkestarske dionice, ali ne iz studija, već sa scene, dok i lično učestvujem u interpretaciji. Ali zahvaljujući velikoj podršci i trudu svih kolega muzičara, maestre Olge Biserčić, kao i dizajnera zvuka Miloša Marinkovića, zadati cilj je ostvaren i studijski audio snimak ovog nagrađenog djela će biti objavljen na svim platformama uskoro.
