-Čak jedna trećina teških slučajeva KOVID-19 ima opasne oblike tromboze, što bi mogao da bude faktor koji doprinosi stopi smrtnosti među oboljelima, tvrde naučnici.
Trombozu, odnosno zgrušavanje krvi, prouzrokuje jaka upala pluća, koja predstavlja prirodnu reakciju organizma na korona virus, a neuobičajeno visoka učestalost zgrušavanja krvi kod pacijenata hospitalizovanih zbog KOVID-19 primijećena je još u martu, navodi Bi-Bi-Si.
Osim toga, uočeno je i formiranje stotina malih ugrušaka u plućima nekih pacijenata, a korona virus je izazvao i povećan broj slučajeva potencijalno smrtonosne dubokovenske tromboze.
Zbog toga ima onih koji smatraju da je pravi broj teških slučajeva KOVID-19 kod kojih se javlja tromboza možda i mnogo veći, a osim tromboze, gušća krv dovodi i do veće učestalosti moždanih i srčanih udara.
Uz sve to, neke studije pokazuju da antikoagulanti koji se trenutno koriste radi sprečavanja tromboze nisu uvijek djelotvorni, dok s druge strane znatnije povećanje doza ovih sredstava može dovesti do obilnih krvarenja.
Zbog toga su u toku ispitivanja antikoagulanata, a jedan stručnjak iz Velike Britanije upozorava da postoji tanka granica između uspješnog razbijanja ugrušaka u krvi i izazivanja potencijalno smrtonosnih krvarenja.
- Činjenica je da ljekari uočavaju visoku stopu pojave krvnih ugrušaka kod pacijenta sa srednje teškom i teškom kliničkom slikom, ali još uvjek nije odgovoreno na pitanje najbolje kliničke prakse za pacijete koji su oboljeli od KOVOD 19 i prevencije tromboze – kaže
dr sci med Nikola Fatić, vaskularni hirurg iz Centra za vaskularnu hirurgiju –PZU Novi Cenex medical.
Koliko je česta pojava tromboze kod Kovid 19 pacijenta sa srednje teškom i teškom kliničkom slikom?
- Nedavno sprovedena Duth studija ispitivala je 184 KOVID 19 pacijenta sa pneumonijom (upalom pluća) koji su primljeni na bolničko liječenje u jedinicu intenzivnog liječenja, kod njih je u 49 odsto sličajeva dijagnostikovano postojanje tromboembolijskih komplikacija, što je potvrđeno MSCT angiografijom plućnih arterija, što predstavlja izutetno visoku učetalost s obzirom na to da su svi pacijenti bili tretirani namjanjim profilaktičkim dozama niskomolekularnih heparina. Druge studije iz Francuske i Holandije pokazuje da se tromboembolijske komplikacije kod ovakvih pacijenta dešavaju u 20-30 odsto bez obzira na tretman profilakstičkim dozama niskomolekularnih heparina.
Zašto su pacijenti sa Kovid 19 posebno pod rizikom od treomboembolijskih komplikacija?
- SARS KOV 2 infekcija izaziva masivnu inflamatornu cistokinsku oluju, koja dovodi do povećanja produkcije jetrinih faktora koagulacije. Na primjer, nivoi fibrinogena kod pacijenta sa težom kliničkom slikom KOVID 19 su 10-14 g/l u poređenju sa normalim vrijednostima koje se kreću od 2-4g/l ili kod trudnica kod kojih vrijendosti iznose 5-6 g/l. Dakle, laički se može reći da je krv KOVID 19 pacijenta mnogo gušća u odnosu na zdrave ljude ili recimo trudnice.
Da li je učestalost tromboembolijskih komplikacija veća kod Kovid 19 pacijenta u odnosu na ne-kovid pacijente u jedinicama intenzivnog liječenja?
- Svi pacijenti koji se nalaze u jedinicama intenzivnog liječenja su pod rizikom od razvoja tromboembolijskih komplikacija zbog imobilizacije i osnovnih bolesti koji dovode do povećanja gustine krvi. Studije pokazuju da učestalost tromboembolijskih komplikacija kod NE-KOVID 19 pacijenta iznosi oko 28 odsto bez profilaktičke terapije niskomolekularnim heparinom, dok se učetalost tromboembolijskih komplikacija značajno smanjuje kada se u terapiju uvedu profilaktičke doze niskomelukalarnih heparina. Prethodno smo naglasili da se učeatalost tromboembolijskih komplikacija kod KOVID 19 pacijenta i pored profilaktičke terapije kreće do 50 odsto. Zaključije se da je učetalost ovih komplikacija kod KOVID -19 pacijenta značajno veća u odnosu na NE- KOVID 19 pacijente u jedinicama intenzivnog liječenja uprkos preventivnoj terapiji.
Da li trombembolijske komplikacije doprinose smrtnosti kod Kovid-19 pacijenta?
- Tromboembolijske komplikacije definitivno doprinose smrtnosti kod KOVID 19 pacijenta i to ne samo kao plućna embolija već i kao srčani i moždani udari.
Da li su trombovi kod Kovid 19 pacijenta drugačiji u odnosu na ne-kovid 19 pacijente ?
- Autopsijske studije su pokazle postojanje mikrotromboza u plućinim kapilarima kod KOVID 19 pacijenata što dovodi do redukcije kretanja oksigenisane krvi iz pluća. Kod KOVID 19 pacijenta se ne uočava samo postojanje veće učestalosti tromboza dubokih vena, plućnih tromboembolizama već i imunotromboze u mikro cirkulaciji plućnog tkiva ulljed jake upale (inflamacije).
Kako treba tretirati Kovid-19 pacijente da bi se prevenirala tromboza?
- Uobičajno je da se kod svih pacijenta koji se hospitalizuju i koji su pod rizikom od trombze daju profilaktičke doze antikoagulatnih ljekova. Međutim, uprkos svim preduzetim mjerama kod pacijenta sa KOVID -19 mnogo češće se uočavaju tromboze dubokih vena, plućne tromboembolije i imunotromboze te se predlaže da se doze antikoagulatnih ljekova povećaju u odnosu na profilaktičke. Bez radnomizovanih kontrolisanih studija ne možemo reći koje su to tačne doze. Mnoge bolince u UK daju značajno veće doze od profilaktičkih. Bez obzira na rizike od krvarenja, daje se polovina od terapijske doze. Kod pacijenta koji razvijaju kliničku sliku tromboembolizma obavezne su pune terapijske doze hemapina ili njegovih derivata.
- Kovid 19 pacijenti i nakon otpusa na kućno liječenje imaju,,gušću” krv i do 60 odsto pacijenta će imati pojavu ugruška u toku 90 dana. Stoga se predlaže minimum profilaktička doza antikoagulatne terapije u trajanju do tri mjeseca.
D.T.
