Da li čovječanstvo može napokon da ostvari prednost u višedecenijskoj borbi protiv karcinoma? Novija naučna i medicinska postignuća dodala su nova oružja ljudskom arsenalu u borbi protiv karcinoma, a među njima su personalizovana genska terapija, vještačka inteligencija, krvne analize, pa možda i vakcine.
Karcinom odnosi skoro deset miliona života godišnje. On je odgovoran za skoro svaku šestu smrt, prema podacima Svjetske zdravstvene organizacije, prenosi N1.
Povodom Svjetskog dana borbe protiv karcinoma, agencija AFP objavila je pregled novijih obećavajućih postupaka u dijagnostikovanju i liječenju te bolesti.
Imunoterapija
Ljekovi koji mijenjaju imunske mehanizme, stimuliraju imunski sistem da uoči i ubije ćelije karcinoma, jedno su od najvećih napredaka u liječenju karcinoma u poslednjih deset godina. Primjena imunoterapije ima manje teških nuspojava u odnosu na hemoterapije i pokazala se efikasnom u liječenju nekoliko tipova karcinoma.
Prije 2010. postotak preživljavanja oboljelih od težih oblika karcinoma kože bio je vrlo nizak. Ali zahvaljujući imunoterapiji, neki pacijeniti sada mogu da žive deset godina ili više.
Međutim, svi oblici tumora ne reagiraju na imunoterapiju koja opet ima svoje nuspojave.
- Tek smo na početku imunoterapije, rekao je Bruno Kesnel, naučnik i istraživač u francuskom Nacionalnom Centru za karcinom.
Pjer Sentinji, onkolog u Centru za karcinom Leon Berard kaže da će biti potrebno kombinovanje različitih vrsta imunoterapijskih postupaka „koliko god je moguće“.
- Zahvaljujući imunoterapiji, ostvarili smo viši nivo u liječenju karcinoma, ali potrebno je preduzeti i druge korake da bi od nje korist mogli da imaju svi pacijenti, rekao je onkolog.
CAR-T terapija
CAR-T terapija uključuje uzimanje T ćelija iz krvi pacijenta i njihovo modifikovanje u laboratoriji. Zatim se pacijentu ubrizgavaju te T ćelije, koje su dio imunskog sistema, ali sada iznova „obučene“ da napadnu ćelije karcinoma. Drugi oblik je alogenska CAR-T terapija gdje se koriste ćelije zdravih donora.
Do danas su se terapije CAR-T pokazale uglavnom efikasne u borbi protiv nekih oblika leukemije, ali je riječ o procesu koji je vrlo skup.
Vještačka inteligencija
Pokazalo se da pomoću vještačke inteligencije (AI) mogu da se identifikuju karcinom mozga i karconom dojke iz rutinskih snimaka preciznije nego što bi to ljudi uradili. U punom jeku su istraživanja primene AI u brojnim područjima, pa se očekuje da će ona imati sve važniju ulogu u dijagnostikovanju karcinoma.
- Zahvaljujući vještačkoj inteligenciji moći ćemo da identifikujemo kojim će pacijentima više odgovarati kraće terapije, kaže Fabriće Andre, onkolog sa francuskog Instituta za karcinom „Gustave Roussy“. To će donijeti manje nuspojava za pacijente, ali i manji finansijski teret zdravstvenom sistemu.
Test tečnom biopsijom
Tečne biopsije mogu da detektuju karcinom u DNK iz jednostavnog krvnog testa i taj postupak je jednostavniji i manje je invazivan od tradicionalne biopsije koja zahtjeva uzorak tkiva.
Brže i jednostavnije testiranje moglo bi da pomogne ljekarima da otkriju karcinom i djeluju na njega prije nego on uopšte dobije priliku da se proširi. Ta nova tehnika, kaže Andre, se već koristi u SAD, ali ima još mnogo „lažnih pozitivnih“ rezultata.
Vakcine
Odavno postoje vakcine koje štite od humanog papilomavirusa (HPV) koji izaziva kancer grlića maternice kao i vakcine protiv hepatitisa B koji može da dovede do razvoja kancera jetre.
Ali, nakon desetogodišnjih neuspješnih napora kada je u pitanju pronalazak vakcine, rastu nade da bi tehnologija mRNK, prvi put primenjena u razvoju vakcina protiv kovida mogla da bude prekretnica u borbi protiv karcinoma.
Vakcine koje liječe karcinom možda su sredstvo koje najviše obećava u budućnosti.
U decembru su farmaceutske kompanije Moderna i Merk najavile pozitivna prva ispitivanja svojih personalizovanih vakcina mRNK u lečenju pacijenata obolelih od karcinoma kože.
U januaru je njemačka farmaceutska laboratorija Bajontek objavila da će 10.000 stanovnika u Velikoj Britaniji biti dio ispitivanja za mRNA vakcinu koja bi se istraživala kod svakog tumora posebno.
Personalizovana kombinacija
Stiven Le Gol, koji vodi bolničku grupu pri francuskom institutu Kiri rekao je da je optimističan kad je riječ o budućnosti liječenja karcinoma.
- Prešli smo prekretnicu u našem razumijevanja tumorske ćelije, rekao je on i dodao da je „karcinom i dalje veliko iskušenje, ali je napredak eksponencijalan“.
