-PIŠE: prof. dr Nedeljko LATINOVIĆ
Eska je oboljenje vinove loze koje se javlja širom svijeta i prouzrokuje smanjenje prinosa i uginuće biljaka. Ovo oboljenje se već duži niz godina javlja i u Crnoj Gori.
Eska je kompleksna bolest, jer je prouzrokuje veći broj patogenih gljiva, od kojih su najznačajnije Phaeomoniella chlamydospora, Phaeocremonium spp. i Fomitiporia spp. Ove fitopatogene gljive dovode do uništavanja sprovodnih sudova kroz koje prolazi voda i hranljive materije neophodne za rast i razvoj vinove loze. Zbog propadanja sprovodnih sudova dolazi do pojave simptoma na nadzemnom dijelu stabla i do propadanja čokota.
Simptomi su dosta raznovrsni. Javljaju se uglavnom na čokotima vinove loze koji su stariji od pet godina. Mogu biti spoljašnji i unutrašnji.
Spoljašnji simptomi se javljaju na listovima, u našim uslovima obično krajem juna i početkom jula. Obod lista i polja između lisnih nerava počinju da se suše, sasušeni djelovi dobijaju svijetlomrku boju, a oboljelo tkivo ograničeno je od zelenog zdravog tkiva lista karakterističnom, jasno izraženom ljubičastom linijom (hronična eska). Osim na listovima, spoljašnji simptomi eske se mogu ispoljavati i u vidu brze nekroze pojedinih lastara (akutna eska) ili svih lastara (apopleksija).
Infekcije se ostvaruju na ranama od rezidbe na koje gljive dospijevaju kišom, vjetrom i priborom za rezidbu.
Suzbijanje: U potpunosti efikasna mjera suzbijanja eska oboljenja još ne postoji. U svijetu se dosta radi na rješavanju ovog problema. Smatra se da sljedeće mjere mogu uticati na smanjenje šteta od ove bolesti: Uklanjanje zaraženih djelova drveta sa simptomima i njihovo spaljivanje;
Obnavljanje čokota razvijanjem bazalnih lastara - daje najbolje rezultate odmah kada se primjete prvi simptomi; Period rezidbe je veoma značajan, i ukoliko je moguće, rezidbu je potrebno sprovoditi kalendarski što kasnije (naravno prije početka vegatacije) tokom suvog vremena i sa niskim intenzitetom vjetra; Premazivanje presjeka od rezidbe specijalizovanim pastama i fungicidima da bi se spriječila infekcija koja se ostvaruje preko presjeka na čokotu nastalih nakon rezidbe; Primjena biofungicida na bazi Trichoderma sp. nakon rezidbe, kada su temperature preko 10 stepeni Celzijusa i obavezno barem 24 sata prije kiše.
U EU je registrovan preparat na bazi boskalida + piraklostrobina za zaštitu presjeka rana od rezidbe, ali za nanošenje ovog preparata je neophodna specijalizovana oprema.
(autor teksta je profesor Biotehničkog fakulteta UCG u Podgorici)
