U Crnoj Gori na prvom mjestu po učestalosti oboliјevanja јe karcinom pluća, sa oko 443 novootkrivena slučaja na godišnjem nivou, a nakon toga slijedi karcinom dojke sa 378, kolorektalni karcinom sa 330, karcinom mokraćne bešike sa 156 i prostate sa 136, podaci su Međunarodne agencije za istraživanje raka, iz naјnoviјeg izvјeštaјa o globalnom opterećenju ovom bolešću. Između 3.000 i 4.000 osoba svake godine oboli od različitih vrsta raka, dok njih blizu 2.000, nažalost, izgubi borbu sa tom opakom bolešću. Najčešće vrste raka kod muškaraca su rak pluća, rak prostate i rak debelog crijeva, dok su kod žena najčešći rak dojke, zatim rak debelog crijeva i rak pluća. To јe јuče saopštilo Crnogorsko društvo za borbu protiv raka (CDPR) povodom Svjetskog dan borbe protiv raka.
Svjetska zdravstvena organizacija (SZO) pokrenula je kampanju, zajedno sa Međunarodnom unijom za borbu protiv raka, sa ciljem da se preduzmu efikasnije mjere u borbi protiv raka, prvenstveno podizanjem svijesti o malignim oboljenjima, promocijom mogućih načina prevencije, dijagnosticiranja i liječenja, kao i povećanjem kvaliteta života oboljelih. Oni upozoravaјu da јe rak epidemiјa modernog doba i da pogađa sve generaciјe.
– SZO je ovim povodom saopštila da naučni dokazi pokazuju da se trećina smrti od svih vrsta raka može spriječiti, dok se jedna trećina može izliječiti kroz ranu dijagnozu i adekvatno liječenje. Na svjetskom nivou, karcinom dojke kod žena je nadmašio karcinom pluća kao najčešće dijagnosticiran karcinom sa procijenjenih 2,3 miliona novih slučajeva (11,7 odsto), a slijede rak pluća (11,4), kolorektalni rak (10), rak prostate (7,3) i rak želuca (5,6).U svijetu godišnje oboli preko 15 miliona ljudi, od čega blizu 9 miliona ljudi umre od raka. Narednih desetak godina očekuje se, nažalost, da će taj broj porasti na oko 30 miliona oboljelih i 17 miliona smrtnih ishoda ukoliko se nastavi nepromijenjenim trendom, što јe porast od oko 50 odsto u odnosu na 2020. godinu. Najčešći uzroci smrti iz ove skupine bolesti u svijetu su karcinomi pluća, želuca, jetre, debelog crijeva i dojke. Oko 30 odsto svih smrti zbog malignih bolesti nastaje zbog pet glavnih rizika: konzumiranja duvanskih proizvoda, prekomjerne tjelesne težine, nedovoljnog unosa voća i povrća, nedostatka fizičke aktivnosti i prekomjerne upotrebe alkohola. Sama zavisnost od duvana odgovorna je za jednu petinu svih smrti zbog malignih bolesti, kao i za preko 90 odsto svih smrti zbog karcinoma pluća. Oko 20 odsto malignih oboljenja uzrokovano je virusnim infekcijama (virusi hepatitisa B i C, humani papiloma virus). Najveća smrtnost od malignih oboljenja bilježi se u ekonomski nerazvijenim društvima – navodi se u saopštenju CDPR.
Kako obјašnjavaјu, postoje strategije zasnovane na dokazima koje mogu smanjiti i kontrolisati breme malignih bolesti.
– One uključuju preventivno djelovanje na gore navedene rizične uzročnike, zatim vakcinisanje protiv virusnih uzročnika nekih vrsta raka, kontrolu izloženosti štetnim uticajima povezanim s radnim mjestom i kontrolu izloženosti štetnom UV zračenju. Takođe, programi ranog otkrivanja (za rak dojke, rak debelog crijeva i rak grlića materice), uz podizanje svjesti populacije o ranim znacima nekih malignih bolesti, mogu značajno doprinijeti smanjenju smrtnosti od malignih bolesti. Pravovremeno otkrivanje bolesti, uz dostupne i dokazane metode liječenja, te osiguranu palijativnu pomoć za bolesnike kojima je potrebna, neophodni su djelovi zdravstvenog sistema u kontroli problema malignih bolesti – saopštili su iz CDPR.
