Juče je održan multisektorski sastanak na temu “Kontrola upotrebe duvana u Crnoj Gori – izazovi i prilike“, u organizaciji Ministarstva zdravlja i Svjetske zdravstvene organizacije. Konsultacije su realizovane u okviru Projekta za podršku implementacije obaveza iz ratifikovane Okvirne konvencije o kontroli upotrebe duvana uz finansijsku podršku Vlade UK, Norveške i Australije.
Konsultacije su organiozvane u cilju predstavljanja nacrta Programa kontrole upotrebe duvanskih proizvoda u Crnoj Gori, sa Akcionim planom 2022-2024. godine i rezultata Izvještaja studije investicije za kontrolu duvana u Crnoj Gori, koja je urađena u saradnji SZO i Regionalne kancelarije UNDP-a uz angažman ekspertskog tima Instituta za javno zdravlje Crne Gore i finansijsku podršku Sekretarijata SZO Okvirne konvencije.
Podsjećajući da je „Korišćenje duvanskih proizvoda značajan faktor rizika za razvoj kardiovaskularnih, respiratornih i malignih bolesti, kao i jedan od vodećih uzroka invaliditeta i prerane smrti“ ministar zdravlja Dragoslav Šćekić izrazio je zabrinutost što su čak 40,7 odsto odraslih i mladih u Crnoj Gori pušači, što našu zemlju svrstava u neslavnu statistiku, među vodećim u Evropi.
On je upozorio da plasiranje novih duvanskih proizvoda značajno doprinosi ovom trendu i omogućava duvanskoj industriji da proširi broj novih korisnika, naročito među mladim osobama.
Prema riječima Šćekića efikasna borba protiv duvana i napori na očuvanju zdravlja stanovništva pretpostavlja poštovanje zakonskih odredbi o zabrani pušenja, povećanje akciza i poreza na dodatu vrijednost, kao i ograničavanje dostupnosti duvana, njegove upotrebe i obezbjeđivanje servisa podrške za prestanak pušenja. On je naglasio da će odlučnom borbom protiv šverca cigareta i rigoroznom akciznom politikom, Vlada Crne Gore i u narednom periodu nastaviti da radi na smanjenju upotrebe duvanskih proizvoda.
Šćekiće se zahvalio ministru finansija Aleksandru Damjanoviću, koji je, kako je naveo, zajedno sa nama riješen da uredimo ovu oblast, kazao je ministar Šćekić i dodao da je, uz podršku Svjetske zdravstvene organizacije, izrađen je nacrt Nacionalnog programa kontrole upotrebe duvanskih proizvoda u Crnoj Gori, sa Akcionim planom za 2022-2024. godinu.
„Ovim dokumentom definisane su jasne mjere i aktivnosti, koje su usmjerene ka smanjenju dostupnosti duvanskih proizvoda, sprovođenju cjenovne politike, sprečavanju započinjanja sa tom lošom životnom navikom i uspostavljanju servisa u okviru zdravstvenog sistema za pružanje podrške za odvikavanje od pušenja. Osim toga, Programom je predviđeno i proširivanje zakonskih odredbi u oblasti reklamiranja i ograničavanja upotrebe duvana na javnim mjestima, uspostavljanje laboratorije za testiranje štetnih sastojaka duvanskih proizvoda i sprovođenje istraživanja o upotrebi klasičnih i novih duvanskih proizvoda, kao što su elektronske cigarete. Glavni cilj ovog programa je smanjenje upotrebe duvana i štetnih posljedica koje izaziva njegova konzumacija, ali i izlaganja duvanskom dimu“, naveo je ministar Šćekić.
Ističući da je situacija u pogledu upotrebe duvana u Crnoj Gori alarmantna, ministar finansija Aleksandar Damjanović, ukazao je da gabariti problema upotrebe duvana, mjereno izgubljenim životima i troškom po nacionalnu ekonomiju, iziskuju hitnu akciju i snažno multisektorsko djelovanje u implementaciji predloženog Programa za upotrebu duvana u Crnoj Gori. On je, takođe, ponovio spremnost Ministarstva finansija da kroz planiranje i primjenu mjera fiskalne politike pruži puni doprinos u borbi protiv epidemije pušenja u Crnoj Gori.
„Za narednu godinu planirano je povećanje cijena duvanskih prozivoda za oko 10 odsto“, istakao je ministar Damjanović, podsjećajući na potrebu sveobuhvatnog pristupa u kontroli ponude i tražnje za duvanskim prozivodima. Ministar Damjanović je uputio apel svim kreatorima javnih politika za intenziviranje koordinisanog djelovanja u borbi protiv duvana.
Podsjećajući da je duvan vodeći faktor rizika koji generiše epidemiju hroničnih nezaraznih bolesti u Crnoj Gori, dr Srđan Pavicević, predsjednik Odbora za zdravstvo, rad i socijalno staranje Skupštine Crne Gore, naglasio je da je problem upotrebe duvana problem zavisnosti.
„U odsustvu ambijenta koji promoviše sistem vrijednosti i kvalitetnih programa, koji mladog čovjeka usmjeravaju na obrazovanje, sport, umjetnost i doprinose da svaki trenutak života mladog čovjeka bude ispunjen produktivnim radom koji oplemenjuje, u Crnoj Gori adolescenti su posebno ranjiva grupa“, zaključio je dr Pavicević.
Prema njegovim riječima, oni su meta “duvanske industrije” i baza za regrutovanje novih potrošača duvana. Prepoznajući važnost sveobuhvatnog pristupa u rešavanju problema kontrole duvana, dr Pavicević je posebno istakao “važnost insistiranja na uvođenju značajno većih cijena za duvanske proizvode, kao i na mjerama kažnjavanja”.
Dr sci Mina Brajović, šefica SZO Kancelarije u Crnoj Gori istakla je da na godišnjem nivou, duvan odnese više od dvije hiljade života u Crnoj Gori i to u 50 odsto slučajeva radi se o prijevremenom mortalitetu – dakle smrt nastupa prije 70. godine života. Ona je dodala da je svaki izgubljeni život tragedija, a posebno kada se smrtni ishod mogao sprijeciti.
„Konzumiranje ovog, zakonom dozvoljenog prozivoda, urušava socijalni i ekonomski razvoj Crne Gore sa procijenjenim ekonomskim gubicima od 7.3 odsto GDP-a. Duvan nas košta – života, zdravlja, produktivnosti, razvoja“ , kazala je dr Brajović.
Prema njenim riječima posebno zabrinjava što upotreba duvana agresivno i ubrzano sve više penetrira u populaciju djece i adolescenata, uzrasta 13 do 15 godina, kao i u populaciju žena mlađe životne dobi. Dr Brajović je poručila da je moguće preokrenuti trend ukoliko zemlja dosljedno insistira na integirisanom pristupu i sveobihvatnom paketu mjera uključujući fiskalne mjere, zabranu pušenja, bolju informisanost i podizanje nivoa svjesnosti, obilježavanje duvanskih prozivoda. To su, kako je kazala, mjere koje donose dvostruke benefire i javno-zdravstvene i ekonomske.
„SZO pozdravlja odlučnost Crne Gore da napravi iskorak i radi u interesu javnog zdravlja građana, a ne bolesti, da radi u interesu inkluzivnog i održivog razvoja, a ne u interesu duvanske industrije“, kazala je dr Brajović.
Podsjećajući da dobro zdravlje pretpostavlja „pametna ulaganja“ u prevenciju, dr Brajović je istakla da rezultati najnovije investicione studije ukazuju da svaki euro uložen u sporvođenje integralnog paketa mjera za kontrolu ponude i tražnje za duvanskim prozivodima donosi do 207 eura zagarantovane dividende u Crnoj Gori, kao i da bi naša zemlja izbjegla preko 670 miliona eura ekonomskih gubitaka u periodu od svega 15 godina.
U toku konsultacija, tim lider Sekretarijata SZO Okvirne konvncije Andrew Black, istakao je da je duvan štetan kako po zdravlje tako i po održivi razvoj.
„Pušenje ne samo da izaziva mnoge bolesti opasne po život, već šteti i životnoj sredini i kao takav uzima ogroman danak na globalnom nivou. Stope pušenja u Crnoj Gori su visoke i izuzetno smo zabrinuti zbog broja mladih u zemlji koji su pušači. Okvirna konvencija SZO o kontroli duvana (FCTC SZO) predstavlja međunarodni sporazum koji je postignut sa ciljem da se okonča globalna epidemija upotrebe duvana. Kroz projekat FCTC 2030, koji izdašno finansiraju Velika Britanija, Norveška i Australija, Vladi Crne Gore stavljaju se na raspolaganje podrška i resursi za ubrzanje napretka u pogledu kontrole duvana, uključujući punu implementaciju FCTC SZO“, poručio je Black.
Tokom sastanka predstavljen je nacrt Programa kontrole upotrebe duvanskih proizvoda u Crnoj Gori sa Akcionim planom 2022-2024. godine. Cilj Programa je smanjenje prevalencije upotrebe duvanskih proizvoda i štetnih posledica njihove upotrebe i izlaganja duvanskom dimu, u cilju unapređenja zdravlja stanovništva.
Integralni dio procesa osmišljavanja strateške platforme za kontrolu upotrebe duvana u Crnoj Gori je i sprovođenje širih konsultacija, ali i društva u cjelini, kako bi se osigurali inputi svih relevantnih aktera u finalizaciji sveobuhvatnog, održivog i efikasnog strateškog okvira i akcionog plana za implementaciju aktivnosti i prezentuje Izvještaj studije investicije za kontrolu duvana u Crnoj Gori, koja je nastala kao rezultat tijesne saradnje UNDP-a, Svjetske zdravstvene organizacije i uz podršku Sekretarijata SZO Okvirne konvencije za kontrolu upotrebe duvana (FCTC).
Studija predstavlja kvantitativnu analizu ekonomskih prednosti ulaganja u prevenciju i kontrolu upotrebe duvana i duvanskih proizvoda. Studija slikovito prikazuje kako sprovođenje isplativih politika može imati i značajne ekonomske benefite u narednim godinama, nudeći preporučene intervencije kao prve korake, koji su prilagođeni specifičnostima nacionalnog konteksta, u funkciji kontrole upotrebe duvana.
