Danas, dok se stočari pripremaju za novi izdig na planinu Sinjajevinu, uprkos brojnim obećanjima više vlada u prethodnih pet godina, ova štetna i nelegitimna odluka još uvijek nije ukinuta - saopšteno je iz inicijative Sačuvajmo Sinjajevinu u kojoj još naglašavaju da stočari, aktivisti i drugi građani nepokolebljivo stoje na stanovištu “da planina Sinjajevina mora biti zaštićeno područje života, a ne militarizovana teritorija smrti i destrukcije.”
Tekst inicijative prenosimo u cjelosti:
U ime Građanske inicijative “Sačuvajmo Sinjajevinu”, koja okuplja stočare, ekološke aktiviste i široku zajednicu građana posvećenih očuvanju prirodnog i kulturnog nasljeđa planine Sinjajevine, ovim putem zahtijevamo da se konačno stavi van snage odluka iz septembra 2019. godine o uspostavljanju vojnog strelišnog poligona na Sinjajevini.
Ova odluka je donijeta bez prethodne demokratske rasprave, uz ignorisanje više građanskih protesta, peticija i javnih apela, čime su grubo prekršena osnovna prava lokalnih zajednica na učešće u odlučivanju o pitanjima koja direktno utiču na njihovu egzistenciju i životnu sredinu.
Danas, dok se stočari pripremaju za novi izdig na planinu Sinjajevinu, koja je pod zaštitom UNESCO, uprkos brojnim obećanjima više vlada u prethodnih pet godina, ova štetna i nelegitimna odluka još uvijek nije ukinuta. Podsjećamo da je premijer Milojko Spajić prilikom sastanka sa predstavnicima inicijative u januaru 2023. jasno izjavio: “Nema gradnje vojnih poligona na Sinjajevini.”
Smatramo da je krajnje vrijeme da se ovo obećanje konačno materijalizuje i ozvaniči kroz formalnu odluku Vlade Crne Gore.
Građanska inicijativa „Sačuvajmo Sinjajevinu“ otpočela je sa radom 2018. godine, odmah kada su se pojavile prve vijesti da Vlada Crne Gore namjerava da planinu Sinjajevinu koristi kao vojni poligon, a zvanično je registrovana 2019. godine. Rad ove građanske inicijative direktno je proistekao iz spontanih protesta lokalnih stočarskih zajednica sa Sinjajevine i drugih građana Crne Gore koji već sedmu godinu izražavaju nezadovoljstvo ovom odlukom.
U procesu donošenja odluke o uspostavljanju vojnog poligona na ovom prostoru bili su, između ostalih, uključeni i Ministarstvo održivog razvoja i turizma i Agencija za zaštitu prirode i životne sredine. S obzirom na pririodu ovog pitanja, mišljenje ovih državnih organa trebalo je da ima izuzetno važnu ulogu u procesu odlučivanja.
Agencija za zaštitu prirode i životne sredine je još 2016. godine uradila studiju koja je finansirana i sredstvima Evropske unije, a koja je nedvosmisleno pokazala da Sinjajevina ispunjava sve kriterijume da bude regionalni park prirode.
Podsjetićemo Vas da je Građanska inicijativa Sačuvajmo Sinjajevinu još u oktobru 2020. Ministarstvu odbrane postavila pitanje da li su svjesni niza činjenica i to:
1. Da se planirani vojni poligon nalazi u okviru tranzicionog područja (zone) Biosferinog rezervata „Kanjona rijeke Tare“, te da postoje važne činjenice i norme koje se moraju poštovati u vezi ovog međunarodno zaštićenog UNESCO područja?
Da napomenemo da je za tranzicionu zonu – područje Biosferinog rezervata, definisano da je to područje u kojem zajednice njeguju socio-kulturno i ekološki održive ekonomske i ljudske aktivnosti (The transition area is where communities foster socio-culturally and ecologically sustainable economic and human activities).
2. Da je u vrijeme donošenja odluke o lokaciji vojnog poligona bila u toku zakonska procedura uspostavljanja zaštićenog prirodnog dobra na području Sinjajevine, te da je ovo područje trebalo staviti pod zaštitu shodno Prostornom planu Crne Gore do 2020. godine.
„Studija zaštite i uspostavljanje zaštićenog prirodnog dobra na području Sinjajevine“ urađena je u julu 2016. godine u okviru projekta: „Sinjajevina“, za čiju realizaciju su opštine Mojkovac, Kolašin, Žabljak, Šavnik i Danilovgrad dobile sredstva od Delegacije Evropske Unije u Crnoj Gori kroz Međuopštinski razvojni grant program.
Projekat „Sinjajevina“ je sprovodila Opština Mojkovac u partnerstvu sa opštinama Kolašin, Žabljak, Šavnik i Danilovgrad. Shodno aktivnostima i ciljevima u okviru ovog projekta područje Sinjajevine je trebalo da bude stavljeno pod zaštitu još u ovom projektu 2016/2017.
3. Da se mora utvrditi način na koji će se sprovoditi odredbe EU Direktive o očuvanju divljih ptica (Directive 2009/147/EC of the European Parliament and of the Council of 30 November 2009 on the conservation of wild birds) na području Sinjajevine s obzirom da je na ovom području identifikovano potencijalno područje od posebnog interesa za ptice – SPA na površini od 39.240 ha.
Naime, u okviru IPA projekta „Uspostavljanje Natura 2000 u Crnoj Gori“, koji je finansiran od strane Evropske Unije sa tri miliona eura, područje Sinjajevine je na osnovu EU standarda u oblasti zaštite prirode (EU Direktive o očuvanju divljih ptica – Directive 2009/147/EC of the European Parliament and of the Council of 30 November 2009 on the conservation of wild birds) identifikovano kao potencijalno područje od posebnog interesa za ptice – SPA sa površinom od 39.240 ha (izvor: Rubinić, B., Sackl, P. & Gramatikov, M., 2019: Conserving of wild birds in Montenegro. The first inventory of potential Special Protection Areas in Montenegro. AAM Consulting. Budapest xiii +328 pp.).
4. Da se mora utvrditi način na koji će se sprovoditi obaveze iz Bernske konvencije s obzirom da je područje Sinjajevine, tačnije Babji zub (Torna) i Gradište, identifikovano kao jedno od područja u okviru Emerald mreže kod nas.
5. Da se mora utvrditi način na koji način će se sprovoditi obaveze iz EU Habitatne direktive na području Sinjajevine. Naime, tokom izrade „Studija zaštite i uspostavljanje zaštićenog prirodnog dobra na području Sinjajevine“, u 2015. i 2016 god, na području Sinjajevine su identifikovana staništa i vrste sa dodataka EU Direktive o staništima (Council Directive 92/43/EEC of 21 May 1992 on the conservation of natural habitats and of wild fauna and flora), ukupno 10 tipova staništa i 32 vrste.
Dakle, postavlja se pitanje, da li je Ministarstvo odbrane u procesu donošenja odluke o lokaciji vojnog poligona bilo obaviješteno od Ministarstvo održivog razvoja i turizma i Agencija za zaštitu prirode i životne sredine o obavezama Crne Gore po osnovu gore pomenutih međunarodnih konvencija i EU direktiva. Dvije pomenute EU direktive su pravno implementiranje Bernske konvencije, obavezujuće su za sve članice EU, ali i za kandidate za članstvo u EU. Prema članu 9 Ustava Crne Gore „potvrđeni i objavljeni međunarodni ugovori i opšteprihvaćena pravila međunarodnog prava sastavni su dio unutrašnjeg pravnog poretka, imaju primat nad domaćim zakonodavstvom i neposredno se primjenjuju kada odnose uređuju drugačije od unutrašnjeg zakonodavstva.“
