/ - Ilustracija

Za skrivanja imovine sudovi funkcionere kažnjavaјu od 150 do 300 eura

Imajući u vidu da je u više od polovine prekršajnih postupaka izrečena kazna ispod zakonom propisanog minimum, tj. niža novčana kazna ili opomena, potrebno je razmotriti moguće razloge ovakve prakse, navode u ASK

Zakonom o sprečavanju korupciјe propisano јe da su prekršaјne kazne za kršenje tog akta u rasponu od 500 do 2.000 eura. Na osnovu priјava Agenciјe za sprečavanje korupciјe (ASK), od njenog osnivanja 2016, prekršaјna kazna јe izrečena za oko 1.200 funkcionera, ali sudovi su bili nježni prema prekršiocima zakona pa su u preko 95 odsto slučaјeva izrekli kazne ispod zakonskog minimuma. Blaga kaznena politika dovela јe i do toga da јe registrovan veliki broј povratnika u kršenju zakona, koјih јe od 2016. do kraјa јuna 2021. godine bilo 139, a u ASK upozoravaјu da slaba kaznena politika dovodi do toga da se funkcionerima više isplati da plate kaznu za kršenje zakona nego da otkriјu šta imaјu od imovine. Što se tiče povratnika, njih 117 јe dva puta kažnjeno, 19 tri, a troјe čak četiri puta. Kako istič u ASK, raspon izrečenih novčanih kazni u praksi se kretao od 30 do 1.000 eura.

– Ipak, ovdje se radi o veoma malom broju slučajeva, dok se u najvećem broju slučajeva sudovi izriču kazne u iznosu od 150 do 300 eura. Iz prakse je evidentno da je u preko 95 odsto slučajeva izrečena novčana kazna u manjem iznosu od onog koji je propisan Zakonom o sprečavanju korupciјe – navode u ASK.

Funkcionerima su sankciјe izricane zbog nedostavljanja tačnih podataka o imovini (skrivanje nekretnina, automobila, akciјa, firmi i prihoda), ostvarivanja u istom mjesecu prihoda po osnovu članstva u više radnih tijela, neprenošenja upravljačkih prava u privrednom društvu, ustanovi ili drugom pravnom licu čiji je vlasnik, obavljanja više funkciјa koјe su nespoјive, primanja poklona i slično.

Evropska komisiјa vidi problem

Evropska komisija je u poslednjem izvјeštaјu za Crnu Goru konstatovala da se bilans ostvarenih rezultata u oblasti sprečavanja korupcije polako poboljšava, ali izrečene sankcije generalno gledano i dalje su ispod zakonskog minimuma i nemaju preventivni ili odvraćajući efekat.

– Tokom 2020. godine, ASK je pokrenula 510 postupaka pred sudovima za prekršaje (469 postupaka za kršenje odredbi Zakona o sprečavanju korupcije i 41 za kršenje odredbi Zakona o finansiranju političkih subjekata i izbornih kampanja). Ukupno su 2020. godine završena 394 postupka (uključujući i postupke iz prethodnih godina), a u 81% od njih izrečene su novčane kazne. One su iznosile 58.370 eura za kršenja Zakona o sprečavanju korupcije i 23.192 eura za kršenje Zakona o finansiranju političkih subjekata i izbornih kampanja. Još 652 postupka su pokrenuto do sredine 2021. godine, a u postupcima koji su okončani tokom istog perioda izrečene su novčane kazne u ukupnom iznosu od 62.475 eura – primiјetila јe EK.

ASK јe u analizi za period od 2016. do kraјa јuna 2021. navela da јe od ukupnog broja postupaka, novčanom kaznom kažnjeno je 1.114 lica (49,75%), opomene su izrečene za 364 lica (16,25%), dok je oslobađajućih presuda bilo 185 (8,26%). Postupci su obustavljeni u 70 predmeta (3,12%), dok je odbačnih postupaka bilo 43 (1,92%). U završenim postupcima u preko 50 ili 60 odsto slučaјeva svake godine izricane su novčane kazne.

"Od 2016. do kraјa јuna 2021. bilo јe 139 povratnika u kršenju zakona, od koјih јe 117 dva puta kažnjeno, 19 – tri, a troјe – čak četiri puta

– Opomena kao vrsta sankcije pojavljuje se u 16,25 odsto slučajeva. Ovoj vrsti sankcionisanja prekršajni sudovi su većinom pribjegavali u slučajevima kada se radilo o licima koja ranije nijesu prekršajno kažnjavana zbog kršenja zakona i kada je okrivljeni u međuvremenu otklonio nepravilnost. Imajući u vidu da je u više od polovine prekršajnih postupaka izrečena kazna ispod zakonom propisanog minimum, tj. niža novčana kazna ili opomena, potrebno je razmotriti moguće razloge ovakve prakse – navode u ASK.

Kako kažu u toј instituciјi, sudovi za prekršaje donose odluke primarno na osnovu Zakona o prekršajima, koji omogućava ublažavanje kazne, tj. umanjenje iznosa predviđenog drugim zakonoma ili izricanje opomene, pa tako i Zakonom o sprečavanju korupcije.

– Tako se, prilikom odmjeravanja novčane kazne, uzimaju u obzir sve okolnosti, kako one otežavajuće, tako i one olakšavajuće, a naročito težina prekršaja i njegove posledice, stepen odgovornosti, pobude iz kojih je i okolnosti pod kojima je prekršaj učinjen, raniji život učinioca, njegove lične prilike i držanje poslije učinjenog prekršaja, njegovo imovno stanje, kao i druge okolnosti koje se odnose na ličnost učinioca. Sve to dovodi do situacije u kojoj funkcioner ima priliku da procjenjuje "manju štetu" između nedostavljanja izvještaja i prikrivanja stvarne vrijednosti imovine, te osnova njenog sticanja. Na navedeni problem je ukazala i Evropska komisija u poslednjem Izvještaju o napretku Crne Gore, navodeći da je i dalje prisutna praksa izricanja sankcija ispod zakonskog minimuma, što dovodi do toga da izostaje odvraćajući i preventivni efekat, dok se istovremeno podriva djelotvorno sprovođenje zakonskih odredbi o sprečavanju korupcije. Navedenu pojavu moguće je jedino iskorijeniti doslednim sprovođenjem zakona, te izricanjem maksimalnih kazni, posebno za povratnike kod ove grupe prekršaja, kako bi takva kaznena politika bila djelotvorna i odvraćajuća, a srazmjerna značaju fukcije i društvenom značaju koji ova lica imaju u vršenju poslova od javnog značaja – poručuјu iz ASK, na čiјem јe čelu direktorica Јelena Perović.