To pokazuje dio istraživanja Akcije za socijalnu pravdu (ASP), koje je fokusirano na period od prije deceniju i po, kada je uz pomoć državnih kompanija i fondova omogućen spas Prve banke od bankrota.
Kako je saopštila izvršna direktorica te NVO Ines Mrdović, ASP je u posjedu dijela zvanične dokumentacije dobijene posredstvom Zakona o slobodnom pristupu informacijama i od više zviždača, koja ranije nije nikada objavljivana.
Protekle sedmice ASP je objavila prvi tekst iz svog istraživanja, a koji se odnosio na zloupotrebu računa za izgradnju vodovoda na crnogorskom primorju u korist Prve banke.
- Na startu 2008. godine početno stanje računa Fonda PIO za isplatu penzija u Prvoj banci, a po osnovu prenosa iz prethodne 2007. godine, bilo je preko 4,3 miliona eura. U isto vrijeme početno stanje računa za 2008. u Crnogorskoj komercijalnoj banci bilo je 16,3 hiljade eura, u Podgoričkoj banci oko 250 eura, u Montenegro banci 2,8 hiljada, u Hipotekarnoj banci nepunih 600 eura, a u Atlasmont banci nešto preko tri hiljade eura - navodi se u saopštenju.
Kako navodi Mrdović, kartica prometa računa Fonda PIO u Prvoj banci za 2008., koja je u posjedu ASP-a, pokazuje da tokom godine novčani iznos na računu gotovo da nije padao ispod milion eura.
- Ukupni godišnji promet tog računa bio je oko 90,5 miliona, a na kraju godine na njemu je ostalo nepunih 2,2 miliona eura, koji su prenijeti u narednu 2009. (u toj godini je ukupni promet bio 95,3 miliona i tek na kraju te godine stanje na računu je ostalo nešto preko tri hiljade eura)”, navodi Mrdović.
S druge strane, promet računa Fonda PIO u Crnogorskoj komercijalnoj banci za isplatu penzija za 2008. pokazuje da je ukupni promet bio oko 134,3 miliona, na kraju godine saldo je bio 93,7 hiljada, koje su prenijete u 2009. U tadašnjoj Podgoričkoj banci ukupni promet računa Fonda PIO za penzije 2008. iznosio je oko 50,1 miliona, na kraju godine ostalo je nepunih 2,5 hiljade.
- U Montenegro banci promet računa je 2008. iznosio 4,3 miliona (na kraju godine na računu ostalo 48 eura), u Altasmont banci nepunih 450 hiljada (na računu krajem godine ostalo 5,2 hiljade), a u Hipotekarnoj banci promet je u odnosu na ostale bio neznatan – oko 20 hiljada eura - kažu u ASP-u.
Odvojene informacije pokazuju da je Fond PIO tokom 2008. i 2009. imao i veći broj ugovora o oročenim depozitima u Prvoj banci, za razliku od ostalih banaka, u kojima je uglavnom imao ugovore o „namjenskom“ oročavanju depozita (gdje je namjenski oročeni novac najčešće služio kao kolateral za pokriće overdraf kredita).
- U banci Đukanovića je za te dvije godine Fond PIO imao oko 8,8 miliona depozita (koji nijesu bili kolaterali). U aprilu 2008. zaključio je ugovor o depozitu za oko pola miliona eura, u avgustu za 900 hiljada, sredinom jula naredne godine za 3,5 miliona, početkom septembra te godine za još oko 1,8 miliona, a u oktobru 2009. za još dva miliona eura - navodi Mrdović.
Sve ovo se, između ostaloga, navodi u informaciji Ministarstva finansija, a kao obrazloženje stanja potraživanja po depozitima Fonda PIO, koji je početkom 2010. godine (zajedno sa Fondom za zdravstveno osiguranje) uključen u Konsolidovani račun državnog trezora.
- Tokom 2008. (i naredne godine) Prva banka, u većinskom vlasništvu Aca Đukanovića, brata dugogodišnjeg crnogorskog predsjednika i premijera Mila Đukanovića, u kojoj je i on imao dio vlasništva, imala je ogromne finansijske probleme i krajem te godine država joj je pozajmila 44 miliona eura za likvidnost. Način vraćanja tog kredita, posebno prve rate od 11 miliona, već deceniju i po intrigira crnogorsku javnost - navodi se u saopštenju.
- Banka je spašena prodajom paketa akcija državne Elektroprivrede u drugom dijelu 2009. godine, kada su desetine miliona eura položene u nju, uz subordinirani kredit energetske kompanije od 10 miliona eura početkom 2010., čime je formalno zadovoljila kriterijum adekvatnosti kapitala -zaključuje Mrdović.
