Na ovaj dan 1945. godine nacistička Njemačka je potpisala kapitulaciju, čime je okončan Drugi svjetski rat, pa se od tada ovaj dan slavi kao Dan pobjede nad fašizmom. Istog dana, pet godina kasnije, 1950. godine, francuski ministar spoljnih poslova Rober Šuman objavio je deklaraciju koja se smatra prvim zvaničnim korakom u nastanku Evropske unije, zbog čega se ovaj dan obilježava i kao Dan Evrope. Vrijednosne tekovine i jednog i drugog praznika su kompatibilne i čine temelj Evropske unije, kojoj Crna Gora nastoji da pristupi i od sticanja nezavisnosti zvanično proklamuje to nastojanje kao glavni spoljnopolitički prioritet.
Nikola Obradović iz Centra za građansko obrazovanje kaže za "Dan" da zloupotreba istorijskih tema, naročito onih vezanih za Drugi svjetski rat, ne doprinosi usvajanju evropskih vrijednosti.
– Evidentno je da mnogi politički subjekti samo deklarativno podržavaju vrijednosti koje 9. maj sa sobom nosi, dok je njihova praksa drugačija, ma koliko zarad političke profitabilnosti pokušavali to da sakriju – rekao je Obradović.
Istakao je da pokušaji zamagljivanja određenih istorijskih činjenica od strane nekih političkih i društvenih struktura nikako nijesu u duhu vrijednosti koje Dan pobjede i Dan Evrope promovišu.
– U Crnoj Gori još uvijek nemamo na vlasti odgovorne političke strukture koje su spremne i kadre da nas kao društvo dovedu do nivoa evropskih standarda i najboljih praksi. Interesi i želje većine građana i građanki u raskoraku su sa interesima i željama većine političkih partija. Jednako, njihovo lažno zalaganje za evropske vrijednosti najbolje se vidi kroz propuste u efikasnom ispunjavanju svih obaveza koje Crna Gora ima na putu ka EU, kao i u nastavku nedomaćinskog upravljanja državnim aparatom – kazao je Obradović.
On je dodao da 9. maj sam po sebi nije centralan u odnosu na ono što protokolarno reprezentuje, već koliko u društvu, a posebno među donosiocima odluka žive vrijednosti koje se simbolički vežu za taj datum.
– U tom kontekstu, nama nedostaje kvalitetan dijalog u društvu kroz koji bismo promišljali i djelovali u pravcu istinskog očuvanja antifašističkog nasljeđa i evropskih vrijednosti u izgradnji demokratskog, inkluzivnog društva – smatra Obradović.
Naš sagovornik ističe da antifašističke vrijednosti moraju biti prisutne u javnom prostoru kroz obrazovne programe, kulturne inicijative, institucionalnu posvećenost i javnu diskusiju.
– Bez tih vrijednosti, 9. maj u Crnoj Gori neće imati duboko značenje i ostvarivati svoj puni potencijal u očuvanju temelja za odgovornu političku praksu koja bi Crnu Goru zaista vodila ka evropskoj budućnosti i vrijednostima – zaključio je Obradović.
