- Pi­še: Če­do­mir An­tić

Kako možemo govoriti o regionalnoj saradnji ili o balkanskom jedinstvu ako Srbija i Crna Gora ne sarađuju?
Režimi u Beogradu i Podgorici govore o najboljim odnosima u istoriji?! Stvarno stanje i njihova djela pokazuju drugačije. Ima li otvorenog pitanja između dvije bliske države – kulturno i jezički još uvijek istovjetne – koje je do danas riješeno? Jedan političar iz Srbije se našalio, ali nije rekao ništa neistinito, zaključivši da je izgleda ključno pitanje između dvije države bilo suđenje jednom bivšem krojaču. Riječ je o procesu koji je po dolasku SNS-a na vlast konačno završen oslobađanjem optuženog. Između nas su, međutim, otvorena pitanja ravnopravnosti srpskog naroda u Crnoj Gori, odnosa zvanične Podgorice prema Kosovu i Metohiji, tu je i neophodnost zaustavljanja kampanja divlje, šovinističke mržnje koje Đukanovićev režim povremeno pokreće da bi posvađao narode Crne Gore... Naravno, pred nama je i rješavanje sporazuma o državljanstvu, pravima pravoslavne crkve, rehabilitaciji progonjenih - od otpuštenih nikšićkih profesora, do kažnjavanih učenika i drugih građana srpske nacionalnosti širom Crne Gore... Da su vlasti u Crnoj Gori i Srbiji kojom srećom demokratske, sva ta pitanja bila bi brzo, kompromisno i na opšte zadovoljstvo riješena.
Naša iskustva zajedničke politike nijesu dobra. Milošević je pomogao ustoličenje komunističke frakcije iz koje je postao DPS. Prilikom podjele u DPS-u 1997. režim iz Beograda pomagao je Bulatovića, a Demokratska stranka – Đukanovića. Kasnije je Đukanović pomagao DOS. Pomoć je bila neiskrena, polovična i licemjerna, ali je njene posledice Đukanović iskoristio da obmane i obespravi srpski narod u Crnoj Gori i stekne nezavisnost kao zaslugu sopstvenog režima. Kasnije je Đukanović pomogao i dugoročno ucijenio Vučićev režim.
Vrijeme je da takva praksa bude prekinuta. Prevare i sebičnosti štetni su za istinske interese naših naroda. Vrijeme je da Srbija preuzme ulogu dobrog susjeda, Crnoj Gori po svim parametrima najbliže nacije na svijetu. Srpska država bez zadrške priznaje nezavisnost i suverenitet Crne Gore, ali je ujedno moderna, demokratska, miroljubiva i nesporna matica cjelokupnog srpskog naroda.
Promjene neće poteći od sadašnjih vlasti koje su nažalost zadovoljne svime što učvršćuje njihove režime i unapređuje lične interese. Promjene će morati da definiše današnja opozicija i sprovede ih kada za to dobije mandat od naroda.
Vuk Jeremić, predsjednik Narodne stranke u Srbiji, zaslužni srpski državnik i političar sa velikim iskustvom, danas je u Crnoj Gori. Jeremić je nekada, kao ministar spoljnih poslova, modernizovao srpsku diplomatiju i stajao godinama na braniku nacionalnog suvereniteta na Kosovu i Metohiji. Kasnije, on je predsjedavao Generalnom skupštinom UN, a danas je jedan od vođa Saveza za Srbiju – koalicije koja je objedinila cjelokupnu srpsku demokratsku i patriotsku opoziciju (tu su pored Narodne stranke, Dveri, Demokratska stranka i još šest partija i sindikata). Jeremić dolazi kako bi ostvario veze sa Novom srpskom demokratijom, temeljnom srpskom strankom u Crnoj Gori, kao i sa Demokratskim frontom i drugim istinskim opozicionim partijama. Na zajedničkim interesima demokratizacije i modernizacije, ali i saradnje, on će logično pokušati da dogovori programsko jedinstvo i zajedničke aktivnosti sa partijama sličnim Narodnoj stranci. On u Crnu Goru dolazi i kao poznati borac za demokratiju, koga poznajem od studentskih dana, kada smo se izborili sa falsifikovanjem izbora u Srbiji. U razgovorima sa mitropolitom Amfilohijem, on će govoriti i o potrebi zaštite prava na slobodu vjeroispovijesti i dobrim iskustvima koja u vezi sa tim imamo u Srbiji.
Kakva je to politika Srbije, osim dobrosusjedske i bratske, koju onda treba da vodi u Crnoj Gori? Uvjeren sam da ništa ne treba izmišljati. Ako Srbija traži od Crne Gore ona prava za Srbe koja imaju drugi narodi ove države – Crnogorci, Bošnjaci, Muslimani i Albanci, ona na to ima pravo zato što je omogućila najviša prava malobrojnim Crnogorcima u Srbiji. Srbija, međutim, ima obavezu da se prema srpskom narodu izvan svojih granica odnosi otvoreno i u potpunosti čestito, ne budeći bilo kakvu sumnju kod demokratskih vlada tih država. Jeremić je učestvovao u uspostavljanju ustanova koje su vodile računa o srpkom narodu u zagraničnim krajevima i dijaspori. Te ustanove bile su plod kompromisa i bile su pod stalnim pritiscima iz inostranstva. Vučićev režim je njih i takve ugasio.
Sada je čas da bude predstavljena jedna buduća nacionalna politika Srbije. Ako bismo konačno obnovili i dovršili potrebne državne ustanove posvećene zagraničnom Srpstvu, a u srpski narod izvan Srbije ulagali srazmjeran novac investicijama u naše manjine, Srbi bi u Crnoj Gori mogli da u okviru dugoročnih projekata da uspostave televiziju, univerzitet, pozorište, novine i kulturne i informativne centre u svakoj opštini... Temelji ravnopravnosti i samoodrživog razvoja i napretka tako bi bili potpomognuti i dijelom postavljeni od strane jedne buduće, moderne Srbije.
(Autor je istoričar i docent na Filozofskom
fakultetu u Beogradu)