SKOPLjE – Sedam makedonskih građana, od kojih najmlađi ima samo 23 godine, a najstariji 47, uhapšeni su u policijskoj akciji i odgovaraće za učešće u terorističkim akcijama na Bliskom Istoku. Kako je saopštila makedonska policija, oni su duže vremena bili pripadnici terorističkih jedinica i učestvovali u borbenim akcijama u Siriji i Iraku. U krivičnoj prijavi koja je protiv njih podnijeta navodi se da će biti optuženi za ekstremno nasilje i terorizam. Prema makedonskom zakonodavstvu, građanima Makedonije je zabranjeno da učestvuju u stranim vojnim paravojnim, policijskim ili parapolicijskim formacijama i za takvo djelo je predviđena kazna od najmanje četiri godine zatvora.
– Republika Makedonija se više od dvije decenije suočava sa raznim oblicima vjerske mobilizacije ideološko politički motivisanih građana čije se aktivnosti kreću od političkog aktivizma do otvorene podrške nasilju i terorizmu. Ovakvo njihovo ponašanje implicira ozbiljne bezbjednosne rizike i opasnost po državu – kazala je za „Dan” magistar Emilija Georgievska Petrevska, čija je specijalnost „Bezbjednost u kontekstu političkog islama”.
Grupa uhapšena u okviru policijske akcije „Ćelija 1” i „Ćelija 2” vojnim i terorističkim akcijama je djelovala van teritorije Makedonije. Rezultati njenog istraživanja pokazuju da identifikovane neformalne islamističke grupe i faktori koji utiču na njihovu vjersku radikalizaciju predstavljaju latentnu opasnost i unutar zemlje.
Prema njenim saznanjima, ono što može da bude zabrinjavajuće je činjenica da se 55,6 odsto teologa u Islamskoj vjerskoj zajednici izjasnilo da u Republici Makedoniji postoje lica koja bi mogla da primijene nasilje, odnosno terorizam za ostvarivanje svojih religioznih ciljeva.
Na meti Juruci
Kada je u pitanju regrutovanje za terorističke ćelije na Bliskom Istoku, u Makedoniji su poslednjih mjeseci posebno na meti Juruci, koji žive u zabitim i ekstremno siromašnim planinskim krajevima Istočne Makedonije i koji vjekovima nemaju komunikaciju sa razvijenim svijetom, a tradicija im je prodaja i kupovina žena. Iz ovih krajeva poslednjih mjeseci sve veći broj mladih odlazi u sumnjive islamske vjerske škole u arapskom svijetu. Oni za novčanu naknadu lako prelaze iz tradicionalnog islama u vahabizam.
Teolog i politički analitičar, dobar poznavalac prilika u islamskom svijetu Ramadan Ramadani kaže za „Dan” da radiklane islamske strukture biraju za svoje aktivnosti siromašne zemlje i nefunkcionalne demokratije odakle regrutuju svoje kadrove uglavnom iz siromašnih seoskih sredina. Jedini način i prava borba protiv ovoga je jačanje tradicionalnog islama preko institucija sistema i razvoj demokratije i bolji životni standard stanovništva.
Petrevska ukazuje i na sve češće korišćenje socijalnih mreža za promovisanje novih religioznih učenja ne isključujući i radikalnu retoriku i samoradikalizovanje muslimana u Republici Makedoniji, i brzu anonimnu i masovnu komunikaciju na globalnom nivou što je faktor za psihološko-propagandno djelovanje i kontakt sa ekstremnim terorističkim organizacijama.
– To ukazuje da u Makedoniji postoji motivisanost za neformalno islamističko grupisanje sa ideološko političkom pozadinom što implicira rizik po bezbjednost države – kaže Petrevska.
Zato je potrebno, izgraditi sveobuhvatnu strategiju za prevenciju svih bezbjednosnih rizika vodeći pritom računa i praveći razliku između religioznih ubjeđenja koja ostaju u privatnoj sferi i aktivizma koji je usmjeren ka društveno političkim promjenama u državi i nasilnom i militantnom djelovanju.
Vehabije potiskuju tradicionalni islam
Prisustvo sve većeg broja makedonskih državljana na frontovima u Siriji i Iraku koji se bore u ime Alaha, potvrđuje da vehabizam polako, ali sigurno počinje da potiskuje tradicionalni islam u Makedoniji. Dugogodišnji rat u Siriji nije ostavio tragove samo u arapskom svijetu nego i u Makedoniji odakle su desetine plaćenika otišle na sirijski front. U tetovskom i gostivarskom regionu, ali i u Istočnoj Makedoniji gdje postoje velike juručke zajednice sve su češći pogrebi mladića koji su poginuli na ratištima u Siriji. Regrutovanje dobrovoljaca je najčešće u džamijama u siromašnim seoskim sredinama gdje su vlast preuzeli radikalni islamisti.
Prema bezbjednosnim procjenama, dobrovoljci iz Makedonije koji se bore u Siriji na strani pobunjenika, koji ratuju protiv formacija Bašara al Asada, istovremeno su uključeni i u trgovinu narkoticima i bijelim robljem.
Zbog ovoga su Makedonija i njeni državljani koji putuju za Tursku pod opservacijom i međunarodnih bezbjednosnih struktura. Turska policija je nedavno uhapsila dvojicu makedonskih državljana, koji se bore na sirijskom frontu, a prešli su tursku granicu i izvršili napad na jednu policijsku stanicu u gradiću Nigde pri čemu su poginula dva policajca i jedan civil. Dva dana poslije napada na ovu policijsku stanicu, uhapšeni su, a na saslušanju su priznali djelo i izjavili da su napad izvršili služeći Alahu.
Petrevska kaže da zabrinjava što pedest procenata vjernika i skoro 70 odsto vjerskih službenika islamske konfesije smatraju da je u Makedoniji šerijet trebalo da bude osnovni ili glavni izvor pravnog sistema po primjeru Saudijske Arabije i drugih zemalja iz arapskog svijeta. Za Emiliju Petrevsku ovo je signal za moguće postojanje ekstremnih tendencija u Republici Makedoniji. U tom smislu se postavlja pitanje na koji bi način ove grupe mogle da realizuju svoja zalaganja.
Nezavisno od sekularnog karaktera Makedonije rezultati terenskog istraživanja su pokazali da čak 98,10 procenata muslimana u Makedoniji smatra da šerijetska pravila treba da budu sastavni dio privatnmog života, što ide u prilog konstatciji da su vjernici – muslimani u Makedoniji visoko religiozni.
– Postavlja se pitanje dokle može da ide njihova religioznost i da li ona u određenom momentu može da postavi ozbiljne zahtjeve za primjenu nekih šerijetskih pravila u društvenom životu, odnosno u javnoj sferi – kaže Petrevska. U prilog ovom komentaru su i rezultati po kojima više od 75 procenata vjernika muslimana u cjelini poštuju islamske norme prilikom oblačenja, što podržava i 88 odsto islamskih vjerskih službenika.
– Radikalne strukture se sa svoje strane trude da silom i pritiscima nametnu primjenu šerijetskih normi. To se, između ostalog, vidi i u velikom procentu zastupljenosti poligamije u Makedoniji.
A. Pisarev