Da se beranska privreda nalazi u potpunom kolapsu potvrđuju i napušteni i ruinirani pogoni Fabrike celuloze i papira. Oni svjedoče da privatizacije nekad uspješnih privrednih kolektiva nijesu dale najavljivane rezultate od strane onih koji su u tranzicionim procesima postajali vlasnici fabrika u kojima je nekad radilo na hiljade beranskih radnika. Bivši radnici navode da su ostaci Fabrike celuloze i papira prepušteni na milost i nemilost zubu vremena i da podsjećaju na scene iz filmova strave i užasa. Napominju da su određena lica godinama iz pomenute fabrike odnosila sve što se moglo unovčiti kod otkupljivača starog gvožđa.

– Određene kriminalne grupe su, pod zaštitom moćnika, uspjele da unište sve ono što su brojne generacije upornim radom godinama stvarale. Tako bivši fabrički pogoni predstavljaju spomen kosturnicu beranske privrede. Očigledno da je neko po pripremljenom scenariju namjerno htio da uništi beransku privredu, jer da nije tako, neko bi stao u zaštitu Fabrike celuloze i papira koja je, kao veliki gigant, praktično nestala sa lica zemlje – navode bivši radnici.

Pomenuta fabrika je svojevremeno bila nosilac privrednog razvoja beranske i drugih susjednih opština, zapošljavajući u jednom momentu preko 2.500 hiljade radnika. Zatvorena je 1989. godine kao prva fabrika u Crnoj Gori nakon antibirokratske revolucije. Radnici su tada otišli na biro rada bez ikakvih nadoknada. Fabrika biva ponovo otvorena 1996. godine pod imenom Beranka, gdje je svoje uposlenje našlo 250 radnika. Radila je samo povremeno i to smanjenim kapacitetom, pravdajući to nedostatkom obrtnih sredstava, da bi aprila 2004. godine ponovo bio uveden stečaj. Iste godine fabriku je na javnoj licitaciji, za nešto manje od milion eura, kupila firma Tigoimpeks, na čelu sa Radojem Gomilanovićem, kada je i preimenovana u Novu Beranku. Sa proizvodnjom se otpočinjalo u više navrata, ali se sve završavalo samo na pokušajima, bez nekog kontinuiranog rada. Od septembra 2007. godine, nakon pomora ribe u rijeci Lim, mašine u pogonima Nove beranke nalaze se u stanju potpunog mirovanja. Nakon toga Gomilanović je izjavljivao da je jedino preostalo da se u fabriku uvede stečaj. Potvrđivao je da se cjelokupna fabrička imovina nalazi pod hipotekom, te da će povjerioci mašine prodavati u staro gvožđe, kako bi naplatili svoja potraživanja.

Prije izvjesnog vremena, u okviru projekta „Veća transparentnost i odgovornost vlasti”, kojeg finansira Evropska unija, šest nevladinih organizacija sačinila je izvještaj o dešavanjima u bivšij Fabrici celuloze i papira. U ponuđenom izvještaju se navodi da je ova firma primjer preduzeća koje je krajnje neuspješno privatizovano kroz stečajni postupak. U izvještaju se tvrdi da je poslije zatvaranja fabrike primjenjivan obrazac destruktivne privatizacije kroz stečaj, koji nije karakterističan samo za Berane, već za čitavu Crnu Goru. U ponuđenom dokumentu se navodi da vlasnici koji su kupovali imovinu fabrike nijesu imali za cilj da pokrenu proizvodnju, nego da za sebe ugrabe protivpravnu korist.

– Računica novih vlasnika je u ovim slučajevima bila jasna. Kompanije su prodate po deset puta manjoj cijeni u poređenju sa stvarnom vrijednošću imovine. Obnavljanje proizvodnje im od samog početka nije bilo u planu, iako je to osnovni razlog privatizacije preduzeća. Sa kupljenim kompanijama, tj. njihovom imovinom, novi vlasnici su imali i ostvarili drugačije planove. Neke djelove imovine su prodali i unovčili, dok su na ostatak stavili hipoteke za kredite koje ne vraćaju. Na ovaj način, novim vlasnicima ne samo da se vratio ukupan iznos kupoprodajne cijene, već i milionska dobit, što je kompanije dovelo do potpunog uništenja. Za to vrijeme državni organi niti su insistirali na sproveđenju obaveza definisanih ugovorima o privatizaciji, niti su preduzimali mjere da spriječe otuđivanje imovine – navodi se u pomenutom izvještaju.

D.J.

---

Nestao vrijedan kotao
U poslednje vrijeme sa Rudeša je odnešeno praktično sve što se moglo odnijeti. Nije rijetka pojava da pojedinci usred bijela dana, sa proizvodnih pogona, uz upotrebu specijalnog alata, skidaju različite metalne elemente. Između ostalog, u krugu bivše Fabrike celuloze i papira vršena je demontaža velikog kotla, pod izgovorom da on kao takav više nije upotrebljiv i da je prodat jednoj od fabrika u Srbiji koja se bavi proizvodnjom papira. Od tadašnjeg vlasnika fabrike Radoja Gomilanovića nije se moglo saznati o čemu se zapravo radi.