-Piše: DR RADOSLAV T. STANIŠIĆ

Slično Dejvidu Kronenbergu, Egojan je ipak doprinio svjetskom ugledu kanadskog filma, a mnoge njegove filmove snimljene prije 2003. finansijski je podržala kuća Alliance Atlantis Roberta Lantosa.

Gaj Madin je kanadski reditelj kod koga je najizraženija sklonost ka eksperimentisanju, a ipak je prepoznat u miljeu mejnstrima. Na početku karijere snimao je avangardne kratkometražne filmove za Winnipeg Film Group. Okosnicu Madinovog prvog igranog filma Tales from the Gimli Hospital (1988), često upoređivanog s Linčovim igranim prvjencem Glava za brisanje (Eraserhead, 1979), čini epidemija boginja u vrletima Manitobe početkom XX vijeka. Film se sastoji od niza priča koje pripovijedaju dva pacijenta u bolnici Gimli. Narativnim rječnikom nijemog i ranog zvučnog filma, Madin je pribjegao ogoljenom, ekspresionističkom izrazu i svjesno arhaičnoj završnoj tehničkoj obradi.

Snimljen poput prethodnog djela Tales from the Gimli Hospital u blistavoj crno- bijeloj tehnici, film Archangel (1990) u podtekst smješta Crvenu caricu (1935) Jozefa fon Šternberga da bi predstavio priču o ranjenom britanskom oficiru na ruskom dijelu Arktika tokom Prvog svjetskog rata.

Film Careful (1992) snimljen je u stilu koji podsjeća na njemački bergflm („brdski film”), popularan krajem dvadesetih, mada je naizgled obojen ručno. Radnja se odvija u zabačenom alpskom selu Tolzbad, čiji stanovnici govore šapatom da ne bi izazvali lavinu, što je očigledna alegorija emocionalnog i psihološkog potiskivanja.

U tom filmu Madin se poslužio mnogim tehničkim anahronizmima, između ostalog, i šuškanjem i pucketanjem tona, što podsjeća na rano doba zvučnog filma.

Madinov četvrti igrani film, Twilight of the Ice Nymphs (1997), prvi koji je snimio s iole pristojnim budžetom

(oko milion dolara) i poznatim glumcima (kao što je Šeli Duval), bizarna je ljubavna priča koja ne donosi nikakve posebne novine. S druge strane, njegov šestominutni kratki film Hear tof the World (2000), distopijski mini-ep o kraju svijeta kako bi ga predstavio sovjetski montažer s kraja dvadesetih (npr. Dziga Vertov), osvojio je mnoštvo priznanja.

Madinov jedinstveni pristup korišćenju filmske istorije naziva se „postmodernim ekspresionizmom” i ispoljava estetski senzibilitet bliži njemačkom, podsjeća, recimo, ne samo na ekspresionizam nego i na Kammerspiel film, Universalov horor i film noar, nego sovjetskom, uprkos njegovim eksperimentima s montažom u sovjetskom stilu.

Madin je 1995. postao najmlađi dobitnik Nagrade za životno djelo na filmskom festivalu u Telurajdu. Među novijim ostvarenjima su mu: Dracula: Pages from a Virgin's Diary (2002), Najtužnija muzika na svijetu (The Saddest Music in the World, 2003), Brand upon the Brain! (2006) i Keyhole (2011).

Na početku karijere, Deni Arkan je snimao dokumentarce za Nacionalni filmski odbor Kanade (National Film Board of Canada - NFB). Među njima je i cjelovečernji film On estau coton (1970), osuda loših uslova rada u tekstilnoj industriji Kvebeka, čije je prikazivanje NFB dopustio tek 1976. Prije nego što je kao scenarista i režiser snimio Pad američkog carstva (Le declin de l'empire americain, 1986), s kojim je napravio ogroman pomak u više aspekata. Režirao je nekoliko igranih i televizijskih filmova Pad američkog carstva, ovaj Arkanov film osvojio nagradu žirija međunarodne federacije filmskih kritičara u Kanu i osam Džinija.


(NASTAVIĆE SE)