Policija Kraljevine Jugoslavije brutalno je progonila komuniste i njihove simpatizere – premlaćivani su prilikom hapšenja i svirepo mučeni u zatvorima. Međutim, u kaznionama u Sremskoj Mitrovici i Lepoglavi organizovali su „sistematski rad, kako politički tako i kulturni”. Vidi se to i iz Izvještaja Ministarstva unutrašnjih poslova, upućenog 6. aprila 1936. godine Upravi policije na Cetinju. U ovom aktu je navedeno da „komunisti imaju svoje kućne komitete, ekonomske zajednice, zborove i biblioteke. Sve zborove rješava paritativni odbor. Intelektualni rad je uzdignut na najviši stepen. Biblioteka koju su komunisti opremili raspolaže sa preko 5.000 knjiga, od kojih veliki broj otpada na marksističku literaturu. Na jednom mjestu u izvještaju za mitrovačku kaznionu se kaže da je to `danas fakultet u malom`. Na kraju, izaslanik predlaže da se podvrgne reviziji liberalni režim u kaznioni”. (Izvor: dr Čedomir Pejović, „KPJ u Crnoj Gori 1919–1941”, CID, Podgorica, 1999)

Ovako je predratni režim postupao sa utamničenim komunistima 1936. godine u sremsko-mitrovačkom zatvoru, dok je na Golom otoku i drugim mučilištima svirepo i brutalno ubijano u ljudima sve što je ljudsko. Kada je dr Blažo Raičević, stari član Partije i marksista, doveden na Goli otok, (tražio je status političkog zatvorenika, misleći da je došao u politički logor), zvjerski je ubijen. Po naređenju isljednika zgazili su ga ibeovci, „prevaspitani”, na „Titov pravi put izvedeni”.

Do kakvih je posledica dovelo brutalno, nečovječno postupanje sa partijskim drugovima koji su imali suprotna mišljenja od najužeg partijskog i državnog rukovodstva nije teško pretpostaviti – u zemlji su zavladali strah i nesloboda. Budnost, ta Staljinova najbitnija odlika komunista, našla je primjenu u obračunu sa neistomišljenicima 1948. godine. Titova i Rankovićeva UDB-a nije zaostajala za Staljinovim i Berijinim NKVD-om – u mnogo čemu je prevazilazila sovjetsku službu.

Svaka revolucija ima svoje specifičnosti, ima svoje determinante istorijske, nacionalne, duhovne, religijske – posebne uslove, okolnosti i vrijeme u kojem je izvedena. Ako uporedimo našu revoluciju sa, recimo, kubanskom, vidjećemo da postoje suštinske razlike u načinu borbe protiv klasnog neprijatelja i ideoloških neistomišljenika. Deviza legendarnog kubanskog revolucionara Fidela Kastra, oslobodioca nacije i putokaza mnogih ljevičarskih pokreta, partija širom svijeta, naročito u Latinskoj Americi i Africi, bila je da „u srcu revolucionara nema mjesta osveti”, dok u srcu našeg najvišeg partijskog i državnog vrha caruje osveta – nijesu imali milosti ni prema svojim dotadašnjim drugovima. Istina, na ovim prostorima, da parafraziram Andrića, ljudski životi nikada nijesu imali cijenu.

I Kastro je sebe nazivao socijalistom, marksistom i lenjinistom, ali je za razliku od naših „marksista-lenjinista” koji su imali sektaški odnos prema progresivnoj tradiciji (držali su da sve počinje od njih), kubanski lider bio veliki poštovalac Bolivara i svih boraca za nezavisnost latinoameričkih naroda. Imao je i puno poštovanja i za „etičke vrijednosti i vrijednosti društvene pravde kojoj je doprinijela hrišćanska misao, prva doktrina iz koje je nikao skup vrlo humanih pravila”. Ako hoćemo pravo reći veći uticaj na jugoslovensko partijsko i državno vođstvo i na partijsko članstvo, imao je „četvrti klasik marksizma J. V. Staljin”, od K. Marksa i V. I. Lenjina.

Neoliberalni autoritarni kapitalizam doveo je do revitalizacije Marksove misli – „Kapital” se mora ponovo čitati. I Lenjinovo djelo „Imperijalizam kao najviši stadij kapitalizma” dobilo je na aktuelnosti – u njemu je iznio svoju teoriju imperijalizma. Međutim Lenjin (1870–1924), jedan od najsvestranijih i najvećih revolucionarnih vođa cjelokupnog međunarodnog proleterijata, klasik marksizma, teoretičar i praktičar velike Oktobarske socijalističke revolucije, urušavanjem SSSR i uvođenjem kapitalizma u bivše socijalističke zemlje, uključujući i Rusiju, gurnut je u zaborav i štaviše anatemisan.

PIŠE: BORIVOJE ĆETKOVIĆ

(NASTAVIĆE SE)

---