-PIŠE: BORIVOJE ĆETKOVIĆ

Šesti kongres je održan u Zagrebu od 2. do 7. novembra 1952. godine, u prisustvu 2.022 delegata. Tito je podnio glavni referat „Borba komunista Jugoslavije za socijalističku demokratiju”. Kongres je izložio „poglede jugoslovenskih komunista na unutrašnja i međunarodna pitanja i odredio smjernice i političku akciju svjesnih socijalističkih snaga zemlje u sledećem periodu”. Analizirani su odnosi među socijalističkim zemljama, a naročito Staljinova politika i njene negativne reperkusije na međunarodni radnički pokret. Uvođenje radničkog samoupravljanja Šesti kongres je ocijenio kao prelom u razvitku socijalističkih društvenih odnosa. Kongres je odlučio da se ime Komunistička partija Jugoslavije promijeni u Savez komunista Jugoslavije, što je odražavalo novu idejnu ulogu partije. Donijet je i nov statut SKJ, kojim je ojačana samostalnost osnovnih organizacija i nižih rukovodstava. Ukinut je kandidatski staž za prijem u SK, kao i za članove CK. Za generalnog sekretara SKJ izabran je Tit, a izabran je i izvršni komitet od 12 članova.

U Ljubljani je od 22. do 26. aprila 1958. godine održan Sedmi kongres i u njegovom radu je učestvovao 1.791 delegat, kao i veći broj stranih i domaćih gostiju. Tito je podnio glavni referat „Zadaci SKJ u vezi sa međunarodnom situacijom i unutrašnjim razvojem socijalističke izgradnje Jugoslavije”. Na kongresu je usvojen program SKJ, treći poslije Vukovarskog kongresa. Partijski ideolozi smatraju ga dokumentom pisanim sa antibirokratskih i antidogmatskih pozicija, sa jasnim zalaganjem za stvaralački duh marksizma. Često je citirano i ono čuveno mjesto iz programa koje govori o tome da ništa ne smije biti sveto, a da ne bi moglo biti prevaziđeno i da ne bi ustupilo mjesto onome što je još naprednije, još slobodnije, još ljudskije. „Razvojni” put nije karakterisao „hod” od progresivnog ka još progresivnijem, već je, na nesreću jugoslovenskih naroda i radničke klase i partijskog članstva, posle IX, a naročito nakon X kongresa, išao ka sve gorim i gorim rješenjima: federacija se pretvarala u konfederaciju, a nacionalno, a potom i nacionalističko, sve je više potiskivalo klasno, internacionalno i socijalističko. Svaka promjena ne znači i progres. Tvorci programa pripisivali su sebi u zasluge da su oni prvi u komunističkom pokretu bespoštedno kritikovali staljinizam, kao deformaciju socijalizma, reafirmisali Marksovo i Lenjinovo shvatanje o državi i diktaturi proletarijata, a istovremeno su napali socijaldemokratski revizionizam. Odumiranje države za pisce programa bilo je fundamentalno pitanje socijalizma, s obzirom na birokratsko- etatistička izrođavanja.

Program SKJ, navode istoričari, žestoko su napale staljinističke snage u svijetu. Reagovao je i Prezidijum CK KP SS, sa potpisom Nikite Hruščova. Program je proglašen revizionističkim, uz ocjenu da je pisan u duhu Berštajnovih tvrdnji o mogućem mirnom prelasku iz kapitalizma u socijalizam. Na kongresu je promijenjen i naziv države – FNRJ postaje SFRJ.

Na Sedmom kongresu SKJ 1958. partija je odlučila da prepusti umjetnost autonomnom životu i umjetnicima. Osmi kongres SKJ, održan u Beogradu od 7. do 13.decembra 1964. godine, založio se za dalji razvoj samoupravljanja. Na ovom kongresu prvi put je poslije rata otvoreno nacionalno pitanje. Bilo je mišljenja da je jugoslovenska revolucija riješila to pitanje.

Na Četvrtom (brionskom) plenumu CK SKJ služba DB-a optužena je za nadziranje i prisluškivanje građana (govorilo se da je prisluškivana i Titova rezidencija). Plenum je prihvatio ostavku A.Rankovića na članstvo u CK SKJ i Izvršnom komitetu CK, kao i na funkciju potpredsjednika Republike, a iz SK je isključen odlukom CK SK Srbije u septembru 1996. godine.

Šta reći? Tito je „pustio niz vodu” bliskog druga i saborca; od prvog dana zajedničke saradnje Ranković mu je bio više nego odan. Prošao je sa Titom sav rat i bio na čelu DB-a kada se vodila borba sa IB-om. Od pada do smrti živi povučeno – ne bavi se politikom. Đilas je utamničen, a Ranković isključen iz SKJ.


(NASTAVIĆE SE)

---