-PIŠE: MILICA KRALj

Američki pjesnik Ezra Paund, prognani izdajnik, kako su ga okvalifikovali na suđenju zbog podrške fašizmu, umro je u Veneciji 1972. godine. Poslednjih 30 godina života proživio je potpuno sam, utonuo u ćutanje, prestao je da se pojavljuje u javnosti. Od svoje američke domovine oprostio se kratkotrajnom posjetom 1969. godine, tri godine prije smrti. Paund se priklonio ideologiji fašizma, zagovarajući stav da je „međunarodno jevrejstvo istinski neprijatelj“. Kada je intervencijom i zalaganjem svojih prijatelja koji ga se nikada nisu odrekli Ernesta Hemingveja i Roberta Frosta pušten iz bolnice za mentalno zdravlje u Vašingtonu na slobodu, poslije 12 godina provedenih u toj ustanovi, odmah se vratio u Italiju i jula 1958. iskrcao se u Napulju, pozdravivši prisutne fašističkim pozdravom uz izjavu „da je čitava Amerika azil za umobolne“.

Sve do kraja života nije promijenio svoja politička gledišta zbog kojih su mu uskraćene i neke književne nagrade.

Brojni ugledni svjetski kritičari smatrali su i smatraju da njegova „Pjevanja“ („Canto“) spadaju među najviše domete poezije 20. vijeka. On je jedini pjesnik kojem je dato mjesto u novoj oksfordskoj antologiji engleske poezije.

Rođen je 10. oktobra 1885. godine u Haleu, gradu u državi Ajdaho. Već u ranom djetinjstvu pokazuje interes za jezike i književnost. Doktorirao je na Hamilton koledžu u Klintonu. Lektor romanskih jezika na univerzitetu u Pensilvaniji; docent na koledžu u Indijani. U Evropu odlazi 1908. godine i obilazi Španiju, Italiju i Englesku. U Veneciji objavljuje prvu zbirku pjesama „Pri zgasloj svetlosti“, dok u Londonu osim poezije piše kritiku, prevodi i osniva avangardne časopise „Poetry”, „Litlle Revie”, „Literarnu reviju”. Osniva školu imažinizma, zatim pravac „vorticizam“ kome su pripadali Pikaso i Brankusi. Godine 1920. prelazi u Pariz gdje radi kao novinar, prevodilac; istovremeno izučava vajarstvo, muziku i piše muziku za operu „Oporuka“. 1924. godine seli se u Rapalu i izdaje časopis „Egzil“. Oduševljava se Musolinijem i njegovim antikomunističkim idejama. Za vrijeme Drugog svjetskog rata drži propagandne govore protiv SAD na rimskom radiju. Njegovi govori bili su sastavljeni od podsmijeha, ironije, stihova; ismijavao je Protokol sionskih mudraca i jevrejske bankare koji su stajali iza Čerčila i Ruzvelta.

Godine 1945. američke oružane snage zatvaraju ga u logor kod Pise kada doživljava nervni slom, pa kako bi se izbjegla smrtna kazna zbog veleizdaje premješten je u ludnicu u Vašingtonu, gdje ostaje 13 godina. Kako u američkom Ustavu piše da je „izdaja davanje pomoći i komfora neprijatelju u toku rata“ i da je potrebno da taj čin izdaje potpišu dva svjedoka, očevica. Kako niko nije vidio njegove tekstove, niti su italijanski radijski tehničari znali engelski jezik, to nije ni mogao da bude uhapšen i osuđen za izdaju. Međutim, njegov advokat se pozvao na Paundovo ludilo bez dogovora sa njim. Kako nije bio ni osuđen tako nije mogao da bude ni pomilovan kao politički zatvorenik u zemlji koja ne priznaje kategoriju političkog zatvorenika, i zato je zatočen u bolnicu za lude Sent Elizabet u Vašingtonu. Godine 1958, a pošto se 1954. prilikom dobijanja Nobelove nagrade Hemingvej u svom govoru u Stokholmu zauzeo za njegovo oslobađanje iz ludnice, omogućuju mu se otpuštanje iz bolnice i od tada je sve do smrti živio u Meranu u Italiji.

Davne 1963. godine dobija nagradu za cjelokupno književno djelo od Akademije američkih pjesnika. Pišući o pjesništvu, umjetnosti, muzici, bankarstvu i politici, prevodeći s italijanskog, francuskog, kineskog i japanskog, pokrećući časopise i pomažući i otkrivajući modernu književnost, Paund je gotovo bacio u zasjenak vlastito pjesničko djelo, koje po sudu američke kritike zauzima prvo mjesto u eksperimentalnoj poetici 20. vijeka. Oslonivši se na grčko-rimsku baštinu, romansku srednjovjekovnu književnost, klasična djela Kine i Japana, evropsku modernu – Paund 50 godina piše i natpisuje grandiozni spjev „Cantos“ (preko stotinu pjevanja), u kome se prepliću autobiografski elementi, sudbina današnje civilizacije, citati najrazličitijih pisaca i jezika i lirski odlomci vrhunskog pisanja, a koje je izvršilo ogroman uticaj na moderno pjesništvo 20. vijeka.


(KRAJ)

---