-PIŠE: DR RADENKO ŠĆEKIĆ

S obzirom na složenost savremenog društva, široko proklamovana načela „ljudskih prava i sloboda”, moći i značaja medija i javnog mnenja, nepostojanje jasnih ideoloških razlika među glavnim (geo)političkim subjektima – savremeno propagandno djelovanje karakteriše kompleksna kombinacija agresivnih/direktnih i perfidnijih/prikrivenih formi. Mediji su produžena ruka i u većini slučajeva oružje raznih režima, kojima služe kao servis, kako za vršenje kohezije u „svojim redovima”, tako i za stvaranje atmosfere straha od „spoljne opasnosti”, produbljivanje razlika i sl. Na toj matrici, na toj floskuli, održavaju se mnogi politički režimi današnjice. Kako je isticao Bizmark: „Politika je vještina mogućeg”. Jasno je da je politika pragmatična i da ne predstavlja djelatnost čija su dominantna obilježja moralna i etička načela. Adler je govorio da je „mnogo lakše boriti se za principe nego poštovati ih”. Kaže se „svaka je vlast ogledalo naroda” kojim vlada, a mediji grade projektovane slike (imidž) političara prema njihovoj marketinškoj potrebi. Po filozofu Hjumu, jedan od najzanimljivijih problema svake političke konstrukcije jeste „lakoća kojom se većina, nad kojom se vlada, uvijek prepušta manjini koja ima moć”. Francuski diplomata Taljeran je još početkom 19. vijeka izjavio: „Narodi bi bili užasnuti kada bi znali kako ih mali ljudi vode”. U situacijama vrijednosnog vakuuma, pojedinac suočen sa izmijenjenim, turbulentnim društvenim odnosima se vraća onim uporištima za koja smatra da su čvršća. Nalazi ih u naciji, religiji, vođi. Takva praznina, nastala nestankom jednog društvenog sistema implicira novu ideološku interpretaciju i zamjenu, koja će, slično kao prethodni sistem, odrediti šta je dobro a šta zlo, uobličiti novu strukturu društva, kreirati nove neprijatelje i proklamovati (barem demagoški) novu verziju „svijetle budućnosti”. Ljudi su često spremni da nametnu ili prihvate autoritet, da nekritički prihvate dominantne društvene norme. Kao i da često i na agresivan način iskažu svoje nezadovoljstvo, predubjeđenje i netrpeljivost prema pripadnicima „drugih” (nacija, konfesija, političkih ili sportskih neistomišljenika), koje je targetirala, označila određena politička elita, uz svesrdnu pomoć medija. Čitav politički sistem je tako osmišljen da ljudima odvuče pažnju ka trivijalnim temama. Sa očiglednim tendencijama kretanja ka distopijskoj budućnosti: globalizovanom društvu, kontrolisanom od strane malog broja trans-nacionalnih kompanija, kontrolisanim medijima koji će vršiti uticaj na svaki segment naših života. Uočljivo je kretanje ka uniformnoj kulturi, ideologiji, „politički korektnom” i poželjnom diskursu – dirigovanim iz samo jednog ili nekoliko globalnih centara moći i odlučivanja. Realna vlast je tajna vlast. Novac je samo u funkciji moći u čijoj osnovi leži određeni sistem ideja, projekata. Informacija i energija su tako postali važniji od materije, a metafizika od fizike. A kroz svemoć masovnih medija, koji se kontrolišu iz malog broja centara moći – kreira nam se željena stvarnost, nameće nam se simulakrum, iluzija stvarnosti. To nisu doslovni konstrukti stvarnosti, koliko su maštovite rekonstrukcije određenih događaja i ličnosti i željenih političkih i kulturnih projekcija i projekata.Početak trećeg milenijuma predstavlja pravi galimatijas i proizvodnju ogromnog broja informacija kojima je svakodnevno izložen savremeni čovjek. Univerzalizacija ekonomskih, društvenih i kulturnih procesa i težnja ka globalnoj uniformnosti kao krajnjem cilju, odslikava složenu zbilju. Na uštrb vjekovima ustaljenim etičkim i kulturnim normama i tradiciji, opšta težnja ka profitom je postala dominantna. Svijet u komunikacionom pogledu postaje sve manje mjesto, isprepletan mrežom moćnih medija koji postaju i pokretači značajnijih društvenih promjena i kreatori javnosti, naših stavova i mišljenja. Dinamičnost promjena je zbunjujuća, kolektivno i individualno postaju isprepletani, dok nakon sna i rada, čovjek najviše vremena troši uz neki vid medija (internet, televizija i sl.). Kontrola, disciplinovanje i proizvodnja javnog mnenja postaje opšte mjesto i ustaljena pojava. Tako da stvarnost izvan medija kao da ne postoji.


(NASTAVIĆE SE)

---