-Piše: DR RADOSLAV T. STANIŠIĆ

Sjeme pokreta Das neue Kino (novi film) zasijano je na filmskom festivalu u Oberhauzenu 1962, kada je dvadeset šest filmskih stvaralaca, koji su prihvatili subvencije ministarstva pozvalo na stvaranje junger deutscher film, „mladog njemačkog filma”, objavivši manifest koji se završavao sledećim riječima:

– Propast njemačke industrije komercijalnog filma konačno ukida ekonomsku osnovu na kojoj je bila zasnovana filmska proizvodnja, čiji pristup i praksu mi najodlučnije odbacujemo.To daje priliku novom filmu da se pojavi među nama. Uspjeh njemačkih kratkih filmova na međunarodnim festivalima pokazuje da je budućnost naše kinematografije u rukama onih koji su pokazali da znaju da govore međunarodni jezik filma. Ovom novom filmu potrebni su novi oblici slobode, slobode od ustanovljenih konvencija i navika postojeće filmske industrije, slobode od uticaja komercijalnih partnera i, konačno, slobode od starateljskih upliva drugih zainteresovanih snaga. Mi imamo plan kako da umjetnički, formalno i ekonomski ostvarimo taj novi njemački film. Mi smo svi zajedno spremni da preuzmemo ekonomske rizike. Stari film je mrtav. Mi vjerujemo u novi.

Preko svojih predstavnika, reditelja Aleksandera Klugea i Norberta Kikelmana, Oberhauzenska grupa je uspješno lobirala u zapadnonjemačkom parlamentu (Bundestag), tako da je 1965. godine osnovan Komitet za mladi njemački film (Kuratorium Junger Deutscher Film), koji je dobio zadatak da sprovede u život predloge iz Oberhauzenskog manifesta. Konkretno, to je značilo da je povlačenjem sredstava iz budžetskih izvora raznih saveznih država Kuratorijum pomogao prve filmove Aleksandera Klugea, Hansa Jirgena Polanda i Vernera Hercoga, kao i sedamnaest drugih igranih filmova od 1965. do 1968. godine. Oberhauzenska grupa je takođe uspjela da osnuje dvije profesionalne filmske škole u Minhenu i Berlinu, kao i Njemački filmski arhiv u Berlinu.

Međutim, oko 1970. „mladi njemački film” praktično nije imao više čime da se pohvali. Usvajanje zakona o subvencioniranju filmova 1967. u Bundestagu značilo je uspostavljanje Komiteta za subvencioniranje kinematografije (Filmforderungsanstalt, ili FFA), koji je stavio svu ekonomsku moć u ruke komercijainih studija i distributera. Kao rezultat te odluke došlo je do prave eksplozije proizvodnje brzih, sklepanih igranih filmova koji su preko paket-aranžmana podmetani gledalištu koje se sve više smanjivalo. Najveći dio te produkcije otpadao je na blesave komedije iz đačkog života i meke pornografske filmove namijenjene publici od dva miliona stranih radnika u Zapadnoj Njemačkoj. Vlasnici bioskopa bili su prinuđeni da ih preuzimaju kao dio paket-aranžmana s distributerima, bez obzira na to da li je u njihovom okruženju postojala publika za takve sadržaje. Dok je zapadnonjemačka filmska produkcija dostizala rekordnu brojku od 121 filma proizvedenog u jednoj, 1969. godini, a broj gledalaca svake godine opadao u ritmu od po milion posjeta manje, krajem šezdesetih i početkom sedamdesetih godina dolazi do talasa zatvaranja bioskopa u cijeloj zemlji. Đubre koje je proizvedeno tokom prve tri godine dodjele subvencija FFA otjeralo je ozbiljne posjetioce bioskopa, dosadilo širokoj publici i dovelo zapadnonjemačku filmsku industriju na ivicu još jedne finansijske krize. Tako je 1971. New York Times mogao da piše: „Nepromenljivo tužno stanje njemačke filmske umjetnosti je jedinstveno – spisak novih filmova sadrži veći procenat đubreta no bile gdje u svijetu.”

Uprkos svemu tome, zajednički napori Oberhauzenske grupe i nešto mlađih nezavisnih filmskih umjetnika, koji su započeli svoju karijeru na zapadnonjemačkoj televiziji, konačno će dovesti do pojave novog njemačkog filma.


(NASTAVIĆE SE)

---