Po pozivu kneza Nikole, na mjesto upravnika bolnice 1884. godine dolazi doktor Petar Miljanić. Novi načelnik bolnice rođen je 1852. godine u selu kraj Nevesinja. Nakon završenog Pravnog fakulteta u Beogradu i Medicinskog fakulteta u Moskvi, svoju 16-godišnju karijeru posvetio je postavljanju temelja praktično svih hirurških grana, zatim infektologije, interne medicine, neurologije, psihijatrije, sudske medicine itd.

Ozbiljan rad i posvećenost tom zadatku bio je uočljiv već godinu dana po dolasku na Cetinje, kada je u „Glasu Crnogorca“ objavio izvještaj o radu bolnice tokom prethodne godine i iznio veliki broj nedostataka, te predstavio rješenja za njihovo prevazilaženje.

Na njegovo insistiranje, u narednim godinama dolazi do preuređenja Cetinjske bolnice. Zahvaljujući hirurškim vještinama, ova bolnica dobila je ugled i šire, pa u njoj bivaju zbrinjavani i primorci, tada pod vlašću Francuske Republike, kao i Austrijanci. Kao i njegov prethodnik, dr Valerije Tomić, kontinuirano sprovodi zdravstveno vaspitanje, objavljujući članke u časopisima. Šalje studente u Sankt Peterburg i Moskvu. Pod njegovim pokroviteljstvom otvoraju se bolnice u Nikšiću, Podgorici i Danilovgradu, a svako veće mjesto ima ljekara. Svoja znanja iz medicine i prava koristio je da bi zakonski regulisao sanitarne propise. Sastavio je „Zbornik pravila, propisa i naredbi u sanitetskoj struci“, koji je i prvi sanitetski zakonik u Crnoj Gori. Izdao je Naredbu o uređenju apoteka, pekara i prodavnica hljeba, pravila u pekarskoj djelatnosti, i uveo nekoliko zakona iz oblasti porodičnog prava. Objavio je veliki broj stručnih i naučnih radova iz mnogih grana medicine.

Doktor Petar Miljanić je u Cetinjskoj bolnici uradio mnoge hirurške intervencije, a poseban značaj i mjesto u njegovom radu imaju operacije na očima, što ga čini pionirom u oftalmološkoj hirurgiji u Crnoj Gori. Poznato je da je katarakta zamagljivanje prirodnog sočiva u oku i vodeći je uzrok sljepila u svijetu. Starenje, uz sve promjene u tijelu koje nosi sa sobom, najčešći je uzrok katarakte. Jedini način izlječenja je hirurško uklanjanje zamagljenog sočiva.

Do 18. vijeka, vodeći metod liječenja bio je reklinacija sočiva u oku. Procedura je uključivala uklanjanje zamagljenog sočiva sa vizuelne ose tankom iglom, što je omogućilo pacijentu da bolje vidi odmah nakon intervencije. Međutim, često bi se pojavile infekcija i sekundarni glaukom. Obje komplikacije bi rezultirale gubitkom vida.

Moderna era u hirurgiji katarakte u Evropi započinje izvođenjem novih metoda: ekstrakapsularne i intrakapsularne ekstrakcije katarakte. Ekstrakapsularna ekstraksija se zasnivala na pravljenju velikog ureza u rožnjači, potom pravljenja pukotine na kapsuli sočiva, vađenjem jedra, a zatim uklanjanjem preostalih sočivnih masa procesom kiretaže. Intrakapsularna ekstraksija je podrazumijevala uklanjanje sočiva u cjelini, zajedno sa intaktnom kapsulom. Obje metode su imale svoje komplikacije, koje su hirurzi pokušali da prevaziđu raznim modifikacijama ovih postupaka tokom narednog vijeka.

U trajanju od 10 godina, od 7. juna 1884. do 7. juna 1894. godine, doktor Petar Miljanić izvršio je oko 800 očnih operacija, od čega preko 300 iridektomija (operacija uglavnom za sprečavanje i liječenje glaukoma), mnogo operacija na kapcima, na rožnjači, beonjači i na konjunktivi, uklanjao je strana tijela iz oka, izvršio nekoliko enukleacija (uklanjanje oka) i operacija na očnim mišićima, na orbiti i tako dalje. Uradio je 203 operacija na mutnom sočivu (ukidanje katarakte i discizija) kod 149 lica. Pacijenti su imali uglavnom 50-80 godina. Njegov najmlađi pacijent bio je dvogodišnji dječak, a najstariji 106-godišnjakinja iz Kolašina. Skoro svi operisani bili su Crnogorci, osim 12 austrijskih podanika iz Boke Kotorske i devetoro iz susjednih dijelova tadašnje Turske.

PRIREDILA:

MIRJANA D. POPOVIĆ

NASTAVIĆE SE

---