-Piše: DR RADOSLAV T. STANIŠIĆ

Sjedište nove institucije danas se nalazi u novoizgrađenoj Kući filma u Kopenhagenu. U isto vrijeme, vlada je utrostručila ulaganja u produkciju i 1998. omogućila snimanje 18 domaćih igranih filmova. Danski film je 2000. godine oborio vlastiti rekord osvojivši 48 odsto udjela na domaćem tržištu.

NORVEŠKA KINEMATOGRAFIJA

U Norveškoj (4,5 miliona stanovnika), kao i u Danskoj, istorija kinematografije seže do perioda nijemog filma. Međutim, njihov jedinstveni sistem u kome su vlasnici bioskopa opštinske vlasti, kočio je razvoj kinematografije sve do iza Drugog svjetskog rata, kada je država uspostavila sistem djelimičnih subvencija proizvodnje filmova, zasnovan na „porezu na ulaznice”. Ovo finansiranje je omogućilo maloj domaćoj filmskoj industriji da preživi i dočeka bolje dane koji su došli sa otkrićem nafte u Sjevernom moru krajem sedamdesetih godina XX vijeka.

Norveški film je stekao međunarodno priznanje 1986. godine kada je reditelj Odvar Ejnarson (r. 1949) osvojio Srebrnog lava u Veneciji svojim prvim filmom „X”(1986), film Vibeke Lekeberg „Hud” (1986) bio je uvršten u zvaničnu selekciju „Izvjestan pogled” u Kanu, a film Ola Soluma (1943–1996) „Orions belte” postao prvi norveški film distribuiran u cijelom svijetu. Nešto kasnije Norveška će proizvesti svjetski uspješan film „Nesanica” (Insomnija, 1997), psihološki triler o istrazi zločina u malom gradu sjeverno od sjevernog polarnog kruga. Film je režirao Erik Skjoldberg (r. 1964) koji se školovao u Londonu. Osamdesetih i devedesetih, u Norveškoj su postojala tri izvora državnih subvencija za filmsku produkciju: Fondacija za audio-vizuelne produkcije, koja je podržavala snimanje dokumentaraca, odnosno nacionalni Filmski institut i državna produkciona kuća Norsk film, koji su finansirali igrane filmove. U isto vrijeme, u Lilehameru je otvorena škola filma, a u Oslu filmski muzej.

Norsk film je privatizovan 2000, iste godine kad je snimljeno više domaćih hitova. Najzad, iako se u 159 gradskih bioskopa proda 90 odsto ukupnih ulaznica, u Oslu, jedinom velikom gradu u zemlji, i njegovoj okolini počele su da se otvaraju i privatne sale za filmske projekcije.

MN: ISLANDSKA KINEMATOGRAFIJA

Islandska kinematografija je i dalje na nivou kućne radinosti, ali je zadivljujuće da zemlja od samo 330.000 stanovnika podržava domaću kinematografiju. Poslije Drugog svjetskog rata proizvodnja filmova na Islandu je započela tek 1977, ali će ona izvršiti pravi proboj 1980. godine kada su filmovi Agusta Gudmundsona (r. 1947), „Land og synir” i Hrafna Gunlaugsona (r. 1948), „Odal fedranna”, koji se bave napetostima između gradskog i seoskog društva, privukli pažnju na nekoliko svjetskih festivala. Sličnu pažnju su privukli Gudmundsonov rok mjuzikl „Men allt a hre inu” (1982) i Gunlaugsonova vikinška saga „Hrafninn flygur” (1984), koji su takođe postigli ogroman uspjeh na domaćem planu. Drugi značajan islandski reditelj je Fridrik Tor Fridrikson (r. 1954). Njegov „Djdflaeyjan” (1996), kriminalistički film u Tarantinovom stilu, pretekao je američki hit „Dan nezavisnosti” (Independence Day) i 1996. postao film s najvećom zaradom na Islandu. Fridriksonova biografija šizofrenog islandskog pjesnika pod nazivom „Englar alheimsins” (2000) uglavnom se smatra za najveći islandski film svih vremena. Ta mala nacija proizvodi u prosjeku po šest filmova godišnje, mahom na digitalnom videu, i svi filmovi primaju nekakvu pomoć od državnog Islandskog filmskog fonda. Međutim, sve do 1998. godine, ta sredstva su bila vrlo mala, što je islandske producente podstaklo da potraže inostrane investitore i koproducente.


(Kraj)

---