-PIŠE:
DR RADOSLAV
T. STANIŠIĆ

Zatim je u Španiji snimio „Đavolju kičmu” (2001), suptilnu priču o duhovima s političkim podtekstom. Nepodijeljene pohvale kritike širom svijeta dobio je za „Panov lavirint” (2006), ali i za „Bitku za Pacifik” (2013), naučnofantastični film o čudovištima, zapravo verziju japanskog kajdžua. Prvi domaći film Alfonsa Kuarona (r. 1961) bio je seksualno eksplicitan film o odrastanju „I ja tebi kevu” (2001). Zahvaljujući njegovom uspjehu širom planete, Kuaron je dobio ugovor za snimanje trećeg nastavka serijala o Hariju Poteru - „Hari Poter i zatvorenik iz Askabana” (2003). Poslije distopijskog naučnofantastičnog ostvarenja „Potomci” (2006), Kuaron je režirao izvanrednu, nagrađivanu 3-D odiseju u svemiru „Gravitacija” (2013)
Brazil (približno 207 miliona stanovnika) imao je u razvoju filmske industrije više uspjeha nego Meksiko. U početku je preuzeo holivudski sistem filmskih studija, ali ga je na kraju ipak odbacio u korist nezavisne produkcije. Uprkos tome što je još između 1908. i 1911. bilo pokušaja da se organizuje vertikalno integrisan monopol domaćih preduzetnika, od 1924. brazilskim tržištem suvereno su gospodarili holivudski filmovi, baš kao i u drugim latinoameričkim zemljama. Od ukupno 1.422 filma koja su te godine predata cenzorskim organima, 1.268 ili 86 odsto bilo je iz Sjedinjenih Država. Predsjednik Žetulio Vargas je 1932. napravio presedan, odredivši kvote za lokalnu filmsku produkciju. Model kapitalističkog razvoja nacionalne industrije, pod upravom države, opstao je sve do Vargasovog samoubistva 1954, mada se ne bi moglo reći da je ozbiljno ugrozio američku hegemoniju. Najuspješniji nacionalni žanr u tom periodu bila je hibridna mješavina muzičke burleske i popularne komedije, nazvana „šanšada“ (u slobodnom prevodu „kulturno smeće“), u kojoj su glumili komičari s radija i brazilskog ekvivalenta kabareu. Nakon Vargasove smrti, uslijedila je decenija neodlučnosti koju su obilježile uporne ekonomske krize i u kojoj su se smjenjivale krhke vlade, dok je u narodu rasla želja za radikalnom društvenom reformom. U tom kontekstu rođen je brazilski cinema novo („novi film“). Cinema novo ispitivao je nove pristupe stvarnosti koju je odlikovala zaostalost u razvoju, siromaštvo i eksploatacija, a koja do tada nije ostavila nikakvog traga u brazilskoj kinematografiji. Uspostavljajući veze s radničkom klasom i fokusirajući se prvi put na nacionalni folklor i tradiciju, predstavnici pokreta cinema novo uobličili su sopstveni način rada po ugledu na tehnike improvizacije italijanskih neorealista (npr. rad s naturščicima i snimanje na lokaciji) i na strategije francuskog novog talasa u produkciji, recimo, kreativno finansiranje i niskobudžetna, a ponekad i kolektivna produkcija. Vertikalna integracija podrazumijeva kontrolu nad svim fazama proizvodnje i prodaje, od nabavke sirovina, preko proizvodnje, završno s distribucijom. Horizontalno integrisane kompanije vode računa samo o jednoj fazi nabavke sirovina, proizvodnje ili prodaje. U filmskoj industriji, vertikalno integrisana kompanija ili ustanova preuzima funkciju produkcione kuće i distributera i učestvuje u svim fazama proizvodnje filma. Reditelji su se, slijedeći marksističku ideologiju, pobunili protiv holivudske kolonizacije brazilskog filma i u svojim djelima podrivali klasične narativne postupke kad god bi im se ukazala prilika. Neosporni vođa pokreta bio je Glauber Roša (1939-1981), čiji su filmovi i teorijska djela postavili temelje novoj latinoameričkoj kinematografiji, onoj koja će dočarati političku i društvenu stvarnost zemlje u kojoj polovina stanovništva nema posao a polovina ne umije da čita i piše. Kao što bi se dalo očekivati, najvažnija Rošina djela obilježila su sve tri priznate faze brazilskog novog filma.U prvoj fazi, od 1960. do 1964.godine, filmovi su se bavili istorijom proleterskog revolta, a odlikovao ih je radikalni optimizam. Iz tog perioda su Rošin „Deus e diabo na terra do sol” (1964), „Os fuzis” (1964) „Ruja Gere” (r. 1931) i „Suvi život” (1963) Nelsona Pereire dos Santosa (r. 1928). Sva tri filma na različite načine govore o životu seljaka na sertau, presahloj i ispošćenoj ravnici na sjeveroistoku zemlje.

NASTAVIĆE SE

---