Biblioteka Matice srpske na osnovu građe iz svojih zbirki priredila je elektronsku izložbu povodom 225 godina od objavljivanja „Istorije raznih slavenskih narodov najpače Bolgar, Horvatov i Serbov” autora Jovana Rajića. Četvorotomna „Istorija” štampana je u Tipografiji Stefana Novakovića u Beču 17. i 1795. godine. Elektronski katalog izložbe sadrži opis originalnog izdanja i hronološki pregled literature sa signaturama. Autori izložbe su Aleksandra Drapšin i Srđan Graovac, a urednik Selimir Radulović.

Pjesnik, istoričar, bogoslovski pisac, učenik ruskih učitelja u Karlovcima i pitomac čuvene kijevske Duhovne akademije Jovan Rajić rođen u Sremskim Karlovcima 1726. godine, autor je prve štampane istorije Srba.

„Istorija” Jovana Rajića predstavlja prvi veliki i ozbiljan pokušaj da se prošlost ne samo Srba već i drugih Južnih Slovena prikaže u cjelini i uporedi sa istorijom drugih naroda. Svoju „Istoriju” Rajić je završio još 1768. da bi to, poslije cenzure, bilo štampano 25 godina kasnije. Iako pravog naučnog metoda u Rajićevom djelu nema, oslanjanje na pisana dokumenta i kritička razmatranja nesumnjivo ukazuju na značajan napredak u razvitku srpske istoriografije.

– „Istorija” je dugo vremena bila najvrednije svjedočanstvo o prošlosti srpskog naroda i sve do šezdesetih godina XIX vijeka Jovan Rajić je ostao najveći srpski istoričar – navode autori izložbe.

Rajić je u svom djelu sastavio Katalog sa šezdeset i četiri izvora koja su mu poslužila za pisanje „Istorije”. Od navedenih djela najviše je koristio „Kraljevstvo Slovena” Mavra Orbinija u prevodu na ruski jezik od Save Vladislavića Raguzinskog (Sankt Peterburg, 1722.) kao i „Hronike” Đorđa Brankovića.

Rajićeva „Istorija”, štampana građanskom ćirilicom, koncepcijski je podijeljena na jedanaest knjiga objedinjenih u četiri toma. Tri toma objavljena su 1794, a četvrti 1795. godine. Prvi tom ima dvije knjige od kojih je prva posvećena opštoj istoriji Slovena, a druga istoriji bugarskog naroda. Drugi tom sadrži pet knjiga, od treće do sedme.

Snimci originalne Rajićeve „Istorije raznih slavenskih narodov najpače Bolgar, Horvatov i Serbov” dostupni su u Digitalnoj Biblioteci Matice srpske na adresi digital.bms.rs. Postavka elektronske izložbe može se pogledati u javnom katalogu Biblioteke od 1. do 28. februara.

S.Ć.

---

Dinastija Nemanjića jezgro srpske istorije
Treća knjiga govori o Slovenima u sjevernoj Dalmaciji i istoriji Hrvata. Četvrta knjiga posvećena je geografskom opisu srpskih zemalja i strukturi stanovništva koje je živjelo na tom prostoru do dolaska Srba. Peta knjiga se bavi porijeklom Srba i njihovim seobama. Šesta knjiga bavi se slovensko-gotskim kraljevima u Dalmaciji i Srbiji. Sedma knjiga predstavlja jezgro Rajićeve „Istorije” i skoro u cijelosti posvećena je dinastiji Nemanjića. Osma knjiga ispunjena je istorijom Srbije u vrijeme Lazarevića, a peta glava posvećena je Kosovskom boju. Deveta knjiga govori o istoriji Srbije pod dinastijom Branković, a deseta knjiga svjedoči o seobama Srba u Ugarsku sve do Mohačke bitke. Četvrti tom posvećen je istoriji Srba na prostoru južne Ugarske.