Antologija „Zaveštanje jezika i pisma”, čiji je priređivač književnik Novica Đurić, upravo je ugledala svjetlost dana u izdanju Udruženja književnika Crne Gore.
„Nije više aktuelno pitanje kojim jezikom govore oni građani, koji ispovijedaju pravoslavnu vjeru, jer nema događaja, bitaka i megdana koji se lakše zaborave no što se to s kraja prošlog i početkom ovog vijeka i događa u Njegoševoj Crnoj Gori, pa se očekuje da će tom istom logikom iz svijesti crnogorskog i srpskog naroda nestati potreba za srpskim jezikom i ćiriličnim pismom i njihovim piscima. Skoro da je pitanje srpskog jezika skinuto s dnevnog reda naučnih i javnih skupova, posebno iz debata u crnogorskom parlamentu, samo zato što oni, koji brane srpski jezik i ćirilično pismo, vjeruju kako je to uzaludna priča, odnosno izgubljena bitka. Jezik i pismo ipak su, mora se priznati, bili aktuelni, da ne kažem, najaktuelniji, kod profesora srpskog jezika, koji su unazad desetak godina ostali bez posla samo zato što nijesu prihvatili da služe novotvorenoj montenegrinskoj azbuci, (čitaj zbrci) i onda su se maternjim, rođenim, prađedovskim jezikom i pismom `proskitali u svijet bijel`”, bilježi u predgovoru Đurić.
Priređivač dodaje da niko više i ne pokušava negirati da je projekat potiskivanja srpskog jezičkog, a time i kulturnog identiteta, ustvari to, prvo preidentifikacija, a onda potiranje i istrebljenje cjelokupnog srpskog kulturnog nasljeđa. Da bi u tome uspjeli, izvršioci „smrtne kazne” srpskom jeziku, ćiriličnom pismu i svim srpskim stvaraocima počeli su od obdaništa do fakulteta tako što su sve tuđe prihvatili kao svoje, a svoga se odrekli i proglasili ga tuđim i retrogradnim. Umjesto njih uključene su desetine lokalnih i beznačajnih pisaca, čije djelo nijesu verifikovale ni književna istorija, ni književna kritika, ni čitalačka publika.
„Otuda je Srbima u Crnoj Gori jedino ostalo da nastave da govore i pišu svojim jezikom – srpskim, onim čije je svako slovo napisano u Njegoševoj Crnoj Gori, i koje svjedoči o nepromjenjivom nacionalnom identitetu. Zbog svega što se danas događa sa srpskim narodom, srpskim jezikom, ćiriličnim pismom i srpskom književnošću u Crnoj Gori nastala je i ova knjiga. U njoj su se našli velikani srpske književnosti čija su djela izbačena iz školskih čitanki i lektire”, zaključuje priređivač. A.Ć.

---

Zastupljeni velikani pisane riječi
U Antologiji su zastupljeni velikani pisane riječi: Stefan Nemanja, Sveti Sava, Stefan Nemanjić Prvovjenčani, Gligorije Dijak, Knez Lazar, Jelena Balšić, Stefan Lazarević, Monahinja Jefimija, Parijarh Danilo III (Banjski), Arsenije Čarnojević, Gavril Stefanović Venclović, Monah iz Ravanice, Grigorije Camblak, Konstantin Filozof, Zaharija Orfelin, Lukijan Mušicki, Milovan Vidaković, Nikola I Petrović Njegoš, Petar II Petrović Njegoš, Dositej Obradović, Jovan Sterija Popović, Milutin Bojić, Desanka Maksimović, Ivan Goran Kovačić, Skender Kulenović, Aleksa Šantić, Jovan Jovanović Zmaj, Jovan Dučić, Milan Rakić, Branko Radičević, Đura Jakšić, Vojislav Ilić, Laza Kostić, Branko Miljković, Miloš Crnjanski, Milovan Glišić, Janko Veselinović, Ljubomir Nenadović, Bogdan Popović, Jovan Skerlić, Dušan Vasiljev, Stanislav Vinaver, Oskar Davičo, Aleksandar Vučo, Miodrag Pavlović, Antonije Isaković, Aleksandar Tišma, Dragoslav Mihailović, Ljubomir Simović, Milorad Pavić, Branko V. Radičević, Mira Alečković, Ivo Andrić, Vasko Popa, Rade Drainac, Stevan Raičković, Miodrag Bulatović, Matija Bećković, Milovan Vitezović, Dragan Lakićević, Dragomir Brajković, Ranko Jovović i Miodrag Tripković.