Monografija „Srpska Crkva i moderna državnost“ protojereja-stavrofora dr Velibora Džomića u izdanju Instituta za srpsku kulturu Nikšić
U svim vremenima crkva i država u službi čovjeka
PN odnos Crkve i države u srpskoj istoriji predstavlja jedan od najvažnijih i najsloženijih društvenih odnosa koji je imao i ima svoj normativni izraz u različitim pravnim sistemima
U izdanju „Instituta za srpsku kulturu” iz Nikšića objavljena je monografija „Srpska Crkva i moderna državnost“ protojereja-stavrofora dr
Velibora Džomića. Monografija je posvećena je 800. godišnjici autokefalnosti Srpske Pravoslavne Crkve (1219-2019.) i 800. godišnjici od osnivanja Episkopije Zetske (1220-2020).
Ovo vrijedno djelo nastalo je na osnovu Džomićevog dvije decenije dugog istražianja državno-crkvenih odnosa. On konstatuje da „odnos Crkve i države u srpskoj istoriji predstavlja jedan od najvažnijih i najsloženijih društvenih odnosa koji je imao i ima svoj normativni izraz u različitim pravnim sistemima”.
Na 300 strana on istražuje istorijat složenih crkveno-državnih odnosa kod Srba od srednjeg do novog vijeka. U prvom dijelu studije obrađuje do sada poznate sisteme odnosa države i crkve. U drugom segmentu obrađen je pravni položaj Crkve u srednjovekovnoj srpskoj državi.
Centralni dio knjige je posvećen pravnom položaju Srpske crkve u dvije novovjekovne srpske države – Kneževini i Kraljevini Srbiji, Knjaževini i Kraljevini Crnoj Gori, Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca, Kraljevini Jugoslaviji, SFRJ, SR Jugoslaviji i Državnoj zajednici Srbije i Crne Gore. U pitanju je period od 1804. do 2003. godine, a tokom skoro dva vijeka moderne državnosti na našim prostorima donijet je čitav niz državnih pravnih akata – ustava i zakona – od Sretenjskog ustava 1835. godine do Ustavne povelje Državne zajednice Srbija i Crna Gora, podsjeća autor.
Osim državno-pravnog odnosa, u ovom dijelu knjige je obrađeno i pitanje statusa Crkve u Srbiji od priznanja autonomije 1831. godine do priznanja autokefalnosti 1879. godine sa jasnim navodom da Mitropolija u Crnoj Gori nikada nije ni tražila, a ni imala autokefalnost.
Protojerej-stavrofor Džomić posebno ukazuje da je „pravna država najbolji okvir za poštovanje ljudskih prava i regulisanje ustavno-pravnog položaja crkava i vjerskih zajednica”.
– Ukoliko su osnovni ciljevi ustavotvorca i zakonodavca vezani za tu premisu onda se puna sloboda ostvaruje kroz svaki sistem odnosa između crkava i vjerskih zajednica i države koje međunarodni standardi ocenjuju kao adekvatni okvir – poručuje autror.
S pravom je istaknuto da svaka državna vlast, prilikom regulisanja pravnog položaja Crkve i vjerskih zajednica, mora da ima u vidu njihovu istorijsku ulogu i civilizacijski značaj, a posebno da je i savremeni čovjek, prije svega, slobodan i da je on i homo religiosus. Crkva i vjerske zajednice u pravnom smislu riječi bile su i ostaju institucije sui generis u modernim pravnim sistemima i državama, navodi se monografiji.
Recenzenti knjige su univerzitetski profesor dr Savo Marković, pravni istoričar, i naučni savetnik dr Nedeljko Radosavljević, istoričar iz Istorijskog instituta iz Beograda.
S.Ć.
Neprilike za crkvu, vjerske zajednice i vjernike Poslije Drugog svjetskog rata nastupile su nove neprilike za crkve i vjerske zajednice, jer je komunistički režim sistemski sprovodio teror nad sveštenicima i vjernicima. Agresivna ateistička propaganda je dopirala do svih sfera društva, a posebno u sistemu obrazovanja. Crkvama i verskim zajednicama je nacionalizovana ogromna imovina. Iako je ustavima proklamovano i zajemčeno pravo na slobodu vJeroispovesti, državna vlast ga je u praksi grubo narušavala i kršila, navodi dr Džomić. Poslije razbijanja SFRJ donet je savezni ustav i jedna ustavna povelja zajedničke države Srbije i Crne Gore. U Srbiji je 1993. godine stavljen van snage Zakon o pravnom položaju verskih zajednica od `77. godine, ali je u Crnoj Gori isti socijalistički zakon ostao je na snazi.
)){kind=small}
