Političko pozorište je provokativno pozorište, a izolacija je političko pozorište u doba korone, smatra teatrolog Mihael Braun, profesor na Univerzitetu u Kelnu, rukovodilac odsjeka za literaturu pri Fondaciji „Konrad Adenauer”. Kao učesnik debate na temu „Moć kulture: politika i pozorište – sjećanje na stvarnost”, koja je nedavno održana u Kotoru, on je istakao da su politika i pozorište povezani, to se i podrazumijeva, jer je „res publica” - grčka agora u kojoj su izvođena djela, uvijek bila politička. Važni indikatori savremenog političkog pozorišta su pitanje prostora, današnjosti, stvarnosti same pozornice, ali i doživljaja same publike. Prostor u jeziku estetike jeste prezentna prisutnost, a uz to dolazi sadašnje vrijeme, aspekt sadašnjice, što je veoma važno. U njemačkom pozorištu, gdje je aktuelna „reteatralizacija političkog teatra”, pozornica je sve važnija.
– Političko pozorište nije edukativno, ono je provokativno pozorište, primjer za to su djela Falka Rihtera (jedan od najzanimljivijih i najuspešnijih predstavnika političkog pozorišta na njemačkom govornom području), koji je 2017. godine na scenu berlinskog pozorišta „Šaubine” postavio djelo „Strah”, gdje se radi o populizmu, desničarskom ekstremizmu, o ekstremnim marginalnim grupama u partijama... U teoriji je veoma bitna tendencija političkog pozorišta ka povećanju participacije reprezentacije, što su bliski pojmovi – reprezentacija je politički aspekt onoga što se dešava na bini, ali je participacija same publike mnogo važnija, objašnjava Braun i dodaje da je Rihter u svom komadu citirao imenom i prezimenom aktere desničarske partije AFD, što je izazvalo ljutnju lidera, pokrenuta je debata, čak i sudski postupak. Nakon 2015. godine nameće se tema izbjegličke krize: da li se izbjeglički talas može predstaviti u pozorištu, da li glumac, Njemac, može da predstavi izbjeglicu ili se na binu moraju dovesti prave izbjeglice, kako bi oni autentično govorili. „To pitanje reprezentacije možete takođe refelektovati i na druge grupe u odnosu na pol, rasu, nije ograničeno samo na temu izbjeglica”, kaže Braun.
– Participacija kao pojam u odnosu na reprezentaciju znači da moć pozornice prelazi na publiku, to nije ništa novo, i Breht je htio da u svoje predstave uvodi radnike, ali Augusto Boal iz Brazila, osnivač „pozorišta potlačenih”, performans na bini prepušta gledaocima, akterima - Spect-actor , on pravi tu kovanicu za gledaoca koji na kraju postaje sam glumac, objašnjava Braun. Kao primjer aktuelnog političkog teatra navodi djelo „Bog” Ferdinanda fon Širaha, dramaturga koji se dugo bavio ustavnim pravom. On je prije pet godina sa temom o terorizmu počeo trilogiju u kojoj se bavi pitanjima dostojanstva čovjeka. U djelu „Teror” fon Širah je postavio pitanje da li vojnik smije da obori avion koji treba da se sruši na stadion, zato što su ga tako usmjerili teroristi, da li žrtvovati 100-200 života da biste spasili 60 hiljada života. Fon Širah u svom političkom teatru dozvoljava dijalog-svađu na samoj bini, on ne daje nikakvo rješenje, ne postoji ni srećan ni katastrofalan kraj, ali postoji glasanje same publike. Na televiziji je prikazivan film, a gledaoci su glasali šta smatraju ispravnim – treba li pustiti da se avion sruši na stadion ili ga prije toga oboriti.
– Izolacija jeste političko pozorište u doba korone, to se sada podrazumijeva, a izolaciju kao performans imate u djelima Petera Handkea i Štrausa, podsjetio je Braun i naglasio da se pozorište u doba korone konfrontira sa praktičkim problemom praćenja repertoara, koji u Berlinu prelazi na „onlajn”, međutim mnogi gledaoci su se izjasnili da moraju biti prisutni da bi gledali pozorišni komad, da budu ispred scene uživo.
M.D.P.

---

Teme teatra
– Pitanje koje fon Širah postavlja u djelu „Bog” jeste da li čovjek sa odobrenjem svog ljekara smije sebi da okonča život, da li će ljekar dati smrtonosnu injekciju svom pacijentu – i o tome se na kraju glasalo. Sada Berlinski ansambl izvodi djelo „Bog” za ograničeni broj publike, zbog „korone”, ali je „Teror” izveden u preko 100 pozorišta za preko 100 hiljada gledalaca, preveden na mnogo jezika, izveden i u Americi, ističe Braun i navodi primjer pozorišne adaptacije romana „Tranzit” Ane Zegers u teatru „Podrum“. Radnja se odvija 1940/41. godine u Marseju, gdje izbjeglice iz Šlezije (Njemačka) pokušavaju da preko Marseja pobjegnu od Hitlera u Ameriku. Prije dvije godine takođe na „Berlineaneu” je prikazan film pod nazivom „Tranzit”, ali je tu interesantno da se tematika prebacuje u našu sadašnjost. Naravno, to nije nešto senzacionalno, zato što je izbjeglička tema velika politička tema u Evropi, ali je zanimljivo kako se to na pozornici dešavalo, kako su uključeni sami gledaoci... Ovo je veoma interesantan primjer za politiku u pozorištu sadašnjosti, ocjenjuje Braun.