Zavičajni muzej Zete našao se među 118 projekata u strateškom planu petogodšnjeg razvoja Podgorice. O ovom projektu iz Muzeja i galerija nijesu htjeli da govore ništa, a ni iz Opštine u okviru Glavnog grada - Golubovci nijesu htjeli da obrazlože svrstavanje muzeja u značajne projekte.
Zavičajni muzej obično budu u zgradama koje su spomenici kulture, a kao ustanove koncipirani sa zadatkom da prikuplja, valorizuje i prezentira pokretni spomenički fond sa teritorije jedne opštine. Cjelokupan fond obično bude sistematizovan u arheološku, etnografsku, istorijsku, umjetničku, numizmatičku i zbirku NOB-a. Stalne postavku, koje pružaju uvid u političku, vojnu, ekonomsku i kulturnu istoriju jednog kraja sadrže arheološke iskopine, staro oruđe i oružje, pokućstvo, lični pribor, zastave, pisane dokumenti, novac, narodnu nošnja, nakit, rekonstrukcija starih kuća... U ovom smislu Zeta ima šta da ponudi. Spomenika kulture ima mnogo od arheoloških lokaliteta Mjace, Velje Ledine, Vujačića mahal tu su stari gradovi Oblun, Balšin grad, tvrđva na Vranjsok gori, Lesendro, Gornje ili Malo Blato, lokalitet Skupo, sakralni objekti... Posjeduju veliki broj starih kuća, a graditeljskom nasleđu Zete pripadaju i kule koje predstavljaju specifičnu pojavu u gradnji. Tako je u naselju Dubrave sačuvana stara crnogorska kula, u Matagužima je kuća Marića, od tri prvosazidane kuće, kule u Gošićima iz sredine 19. vijeka, očuvane su dvije, a treća je srušena 2015. godine. Najstariji očuvani bunar je kneza Peruna u Berislavcima iz 15. vijeka.
Autor knjige „Zeta nekad i sad” Miodrag Mića Aligrudić podržava osnivanje zavičajnog muzeja u Zeti.
– Vjerujem da bi muzej pun bio znamenitosti. Po svim oblastima Zeta nudi puno toga. Nekada je bila inicijativa da izgradi spomen dom gdje bi bio i taj zavičajni muzej i biblioteka. O tome se pričalo kada se gradio spomenik na Anovima – kaže Aligrudić.
On je naveo da je Zeta bogata i starim kućama koje se moraju sačuvati.
– Aligrudići su imali dvije kule u Balabanima. Takvih kuća ima i u Golubovcima, Vukovcima. U NP Skadarsko jezero na Vranjini ima nešto od eksponata iz Zete što bi moglo da bude osnova novog muzeja. Imalo je nešto iz Balšića grada u Ponarima, to su bili kameni predmeti, odnosno ono što se koristilo u domaćinstvu – navodi Aligrudić.
I KUD „Zeta” mogao bi da da doprinos za ovaj muzej, kaže Žaro Marković.
– Mi imamo nošnje stare preko 50 godina. Imamo i stare dimije i opanke, pištolj crnogorski tzv šestoperac... Sve to mogu da budu eksponati. Imamo i gusle stare blizu 100 godina – navodi Marković.
Profesorica i dobitnik Nagrade „8. februara” Slavka Klikovac kaže da je otvaranje ovakvog objekta opravdana investicija, jer bi se sačuvalo kulturno nasleđe Zete.
– Potrebno je istraživačkim radom sakupiti sve relevantne činjenice od važnih spisa, rukopisa, fotografija, knjiga, oruđa i oružja, iskopina, koji potvrđuje kulturno istorijsko nasleđe ovoga kraja. To bi u doprinijelo i turističkoj ponudi kraja, koji zavređuje pažnju kako zbog blizine potencijalne turističke ponude tako i specifičnosti načina življenja ovog kraja – kaže Klikovac. A.D.