U kontinentalnom dijelu zemlje pčele tokom zimskog perioda uglavnom miruju dok u centralnim i južnim dijelovima, u sunčanim i toplijim danima sa pojedinih cvjetnica unose polen. Osnovni cilj smanjene aktivnosti pčela u zimskom periodu je što manja potrošnja hrane. Tokom novembra pčele imaju značajno smanjenu aktivnost koja se ogleda u stvaranju i održavanju potrebne toplote, u cilju očuvanja snage za period izvođenja legla i prolećnu obnovu društva. Sa većim zahlađenjem pojačava se rad na održavanju toplote pa pčele troše i više hrane, kaže mr Nebojša Veličković iz Savjetodavne službe u biljnoj proizvodnji u Bijelom Polju.
Jedan od uslova za dobro zimovanje jeste obezbeđenje normalnog provjetravanja i utopljavanja u periodima kada je to potrebno društvu. Sve poslove oko uzimljavanja ukoliko nijesu završeni u prethodnom periodu treba završiti početkom mjeseca.
-Pčele se sakupljaju u klube na onim mjestima saća gdje je izašlo poslednje leglo. Pčele se u ulicama saća međusobno stisnu, a jedan dio pčela zavuče se u prazne ćelije glavom okrenute prema dnu. Pčele se tako poređaju da čine ovalno klube u čijoj je sredini matica okružena najmlađim pčelama. Udalji li se koja pčela tokom niskih temperatura brzo se ukoči i ugine. Što je niža temperatura oko klubeta to se pčele više stisnu jedna uz drugu. Pčele sa kraja klubeta prelaze u unutrašnjost a pčele iz sredine prelaze na periferiju, i to naizmenično.
On dodaje da ako ne i ranije, novembar mjesec u kome se mora obezbijediti svakoj košnici pravilna ventilacija. Razlog više za to jeste pojava vlage u zimskom periodu u mnogim košnicama na pčelinjacima, naročito u brdsko-planinskom području, a vlaga je jedan od nagorih neprijatelja pčela za vrijeme zimovanja. Najvažnije da se svakom društvu obezbijedi priliv svježeg vazduha i omogući njegovo pravilno kretanje kroz košnicu.
- Svaki kilogram potrošenog meda stvara oko pola kilograma vode koju treba odstraniti iz košnice i s poklopne daske. Ako s poklopne daske voda kaplje na klube pčele troše više hrane i stalno se uznemiravaju pa se povećava uginuće. Velika vlaga u košnici utiče i na pojavu plesni koja oštećuje polen i saće. Odstranjivanje vlage omogućuje gornje leto, prečnika 2,5 santimetra. Vremenom se pregleda utopljavajući materijal i ako je vlažan potrebno ga je zamijeniti. U ovo doba godine ne smije se obavljati nikakav pregled društava ili bilo koji drugi posao koji iziskuje pomjeranje ramova. Pčele su zatvorile sve otvore i poklopnu dasku s propolisom, pa bi to znatno uznemirilo pčele.
Sve dok su pčele u zimskom klubetu košnice se ne smiju pomjerati i treba ih čuvati od najmanjeg potresa. Potresi mogu da izazovu uginuće manjeg ili većeg broja pčela. Ako čitavo klube padne na podnjaču pčelinje društvo neće biti u stanju da ga ponovo formira pa će cijelo uginuti. Naročito treba paziti da krupnije životinje ne prilaze košnicama. Čak i ptice mogu da naprave veliku štetu na pčelinjaku. Neke ptice mogu da probuše košnicu da bi došle do pčela, a druge ih kupe sa poletaljke.
- Tokom zime kad je dan topao i lijep, pčele izlijeću radi pročišćavanja. Dešava se da nakon povratka pčele padnu na vlažnu i hladnu zemlju, pa više ne mogu uzletjeti i tako će jedan broj pčela uginuti. Da bi se izbjegli ovi gubici ispred svake košnice, od zemlje do poletaljke može se staviti po jedna daščica širine 15–ak santimetara. Povremeno se može razastirati granje ili kukuruzovina, a slama se izbjegava zbog privlačenja miša. U tom slučaju pčele neće slijetati na snijeg ili vlažnu zemlju. Potrošnja meda u novembru je mala, obično do 1 kg. po društvu.
Poznato je, kaže Veličković da se pčele u klubetu zakonomerno kreću vertikalno uz ramove pa ako probiju mednu kapu mogu nastradati jer zbog velike hladnoće ne mogu da pređu na susjedne ramove sa hranom. Taj problem se može riješiti bušenjem saća svih ramova sa dvije do tri rupe na 5-6 santimetara ispod satonoše. Pčele te otvore obrade i veoma jednostavno se kreću ka susjednom ramu. Treba znati da se samo zadnji ramovi ne buše.
-Što je temperatura vazduha stalnija to pčele bolje zimuju. Pri svakoj promeni temperature klube se stiska ili rasteže, što dovodi do kretanja pčela, do veće potrošnje hrane i u cjelini do lošijeg zimovanja-zaključuje on.
M.N.