Hladno vrijeme, praćeno snijegom i ledom, iziskuje mnogo veću pažnju prilikom izlaska napolje. Jer, samo mali gubitak opreza prilikom hodanja po zaleđenom trotoaru može da rezultuje povredom skočnog zgloba – istegnućem, naprsnućem ili pucanjem ligamenta koje prate bol, podliv, otok i nemogućnost oslanjanja na nogu.
O povredama skočnog zgloba, dijagnostici, načinima liječenja i prevenciji za „Dan” govori doktor kiropraktike Savo Radunović iz podgoričkog Centra za kiropraktiku i fizioterapiju PZU „Dr Radunović”.
- Skočni zglob je najčešće povređivan zglob u ljudskom tijelu – kaže dr Radunović za „Dan”.
- S obzirom na to da je u pitanju zglob koji nosi najveći dio tjelesne težine, obično su u pitanju mehaničke povrede izazvane njegovom nestabilnošću. Tome doprinosi neravna podloga, nepažnja prilikom koračanja po stepenicama, kamenitim područjima, te sportovi koji zahtijevaju doskoke ili naglu promjenu pravca, obuća sa visokim štiklama... U većini slučajeva dolazi do povrede ligamenata sa spoljašnje strane zgloba, što se smatra najlakšim povredama skočnog zgloba. Komplikovanije situacije nastaju kada dođe do povrede unutrašnjih (medijalnih) ligamenata, koji vezuju dvije dugačke kosti (sindezmoza), ili do povrede tetiva i samih kostiju. U nekim slučajevima tetive ili ligamenti znaju da budu jači od kostiju, pa prilikom uganuća mogu povući za sobom dio kosti za koju se pripajaju. Takva povreda se klasifikuje kao avulzivna fraktura.
Koji simptomi prate ovu vrstu povrede?
- Povrede skočnog zgloba primarno su praćene jakim bolom i otokom, a vrlo često i nemogućnošću oslanjanja na povrijeđenu nogu. Bol na dodir i povišena lokalna temperatura takođe znaju da budu prisutni. Povrede krvnih sudova su redovna pojava kod povreda skočnog zgloba, pa je diskoloracija u vidu modrica takođe nešto što srijećemo. U slučaju iščašenja (dislokacije) ili preloma (frakture) može biti vidan i deformitet povrijeđenog mjesta.
Kako izgleda dijagnostika?
- Dijagnostika se sastoji od fizikalnog pregleda prilikom kog se ustanovljuje koja struktura je povrijeđena (ligament, kost, tetiva, hrskavica). Po procjeni doktora radi se niz ortopedskih testova u cilju provjere stabilnosti zgloba, a nakon toga može biti neophodan rendgenski snimak, magnetna rezonanca ili skener.
Koja je najbolja terapija za ovu vrstu povrede, koliko dugo u prosjeku traje i koje promjene u stilu života pacijent mora da primijeni kako bi liječenje bilo uspješno?
- Povreda skočnog zgloba spada u povredu koja je, statistički gledano, najviše ignorisana od strane pacijenta. Više od 50 odsto osoba koje povrijede skočni zglob ne potraži profesionalnu pomoć. Takav odnos prema ovoj povredi može da proizvede hroničan problem u vidu nestabilnosti, oticanja ili bolova. Najvažniji korak je inicijalna reakcija u vidu prestanka oslanjanja na povrijeđenu nogu, brze kompresije, stavljanja hladnih obloga i podizanja noge ka gore ne bi li se spriječilo stvaranje većeg otoka. Nakon detaljnog pregleda, u zavisnosti od povrijeđene strukture i težine povrede, najčešće se pristupa određenom vidu imobilizacije. U savremenom pristupu kod povrede ligamenata postoje napredne imobilizacije kao alternativa gipsu koje nam dozvoljavaju pristup povrijeđenoj nozi, te i mogućnost primjene metoda fizikalne terapije. Ukoliko je povreda težeg karaktera, stavlja se gips ili ortopedska čizma. Nekada je neophodno i u potpunosti skinuti oslonac sa povrijeđene noge štakama, a u izuzetno teškim slučajevima postoji i opcija primjene hirurškog tretmana. Kada prođe period imobilizacije, u našoj ustanovi primjenjuje se napredni tip terapije koji podrazumijeva korišćenje modaliteta fizikalne terapije, manuelnih metoda i biljnih agenasa u vidu „plavog koktela”, a sve u cilju brze i kvalitetne rehabilitacije.
S obzirom na to da su sportisti najugroženija kategorija, jer se često susrijeću sa ovim problemom, postoje li posebne mjere prevencije za njih kako bi izbjegli povredu skočnog zgloba?
- Funkcionalni ulošci, koji se izrađuju na osnovu skeniranja pacijentovog stopala u našoj ustanovi, savremeni su vid prevencije povreda skočnog zgloba, a imaju i pozitivan uticaj na statiku kompletnog tijela. Ukoliko je zglob ranije povređivan i nije dobro izliječen, ili ima hroničnu nestabilnost, sportsko bandažiranje je neophodno prije fizičke aktivnosti.
Šta savjetujete ostalim kategorijama stanovništva, posebno u zimskom periodu, kada su ovakve povrede najčešće?
- Ukoliko postoji poledica, niko nije bezbjedan. Žene treba da izbjegavaju nošenje obuće sa visokim štiklama u ovim danima. Stariji ljudi koji se teže kreću trebalo bi da imaju pratioca dok traju takvi vremenski uslovi. Generalno, duboke čizme koje su čvrsto vezane trebalo bi da daju adekvatnu stabilnost skočnom zglobu.
Snežana Moldovan