-Piše: Milan Mišić

Od mnogobrojnih globalnih i regionalnih kriza, na početku ove godine dominira ona u nama dalekoj Venecueli. Iz više razloga: socijalnih, ekonomskih i geopolitičkih.

Nije pritom zanemarljiva ni činjenica da je riječ o zemlji na čijoj se teritoriji (nešto većoj od Francuske i Njemačke zajedno) nalaze najveće rezerve nafte na svijetu i naciji u kojoj, uprkos tome, danas vlada glad. Kao ni okolnost da se ta drama događa u susjedstvu najveće svjetske sile, pa dakle u njenom interesnom dvorištu.

U čemu je problem? U tome što Venecuela (32 miliona stanovnika) u ovom momentu ima dva predsjednika koji pretenduju da su na tom položaju i legitimno i legalno i što jedan uz sebe ima armiju, Rusiju i Kinu, dok su drugog priznale SAD, većina zemalja kontinenta i Evropska unija.

Riječ je u stvari o poslijeizbornom zapletu. Dosadašnji predsjednik (od 2013.) Nikolas Maduro reizabran je u maju prošle godine, a u januaru je, polaganjem zakletve, trebalo da započne novi mandat. Izborni rezultat, međutim, nije priznala opozicija koja u nacionalnom parlamentu ima većinu. Lider te većine Huan Gvaido (35), do juče malo poznati političar, pozvao se na Ustav i proglasio se za privremenog predsjednika.

Sve ovo se zbiva u zanimljivom i nacionalnom i međunarodnom kontekstu. Venecuela je, posle skoro tri decenije eksperimenta sa „bolivarskim socijalizmom” u kombinaciji sa autoritarnom vlašću, dospjela na samu ivicu kolapsa. Ekonomija je sasvim ruinirana, bjesni hiperinflacija čija je stopa na početku ove godine dostigla 1,7 miliona odsto (što nam priziva u sjećanje našu iz 1990-ih), naftna industrija jedva održava samo mali dio nekadašnje proizvodnje, pored samoposluga prazne su i apoteke, a zemlju je poslednjih godina napustilo oko tri miliona ljudi…

Na ulicama su masovni protesti protiv vlasti, ali Maduro ne popušta, oslanjajući se na generale koji, sem svog glavnog posla, direktno vode i neke od glavnih ekonomskih sektora, kao što je, na primjer, naftna industrija. Ono što je, međutim, novo, to je direktno miješanje glavnih geopolitičkih igrača u ovaj problem.

Amerika, koja inače uvozi oko 40 odsto venecuelanske proizvodnje nafte, zavela je sankcije glavnoj naftnoj kompaniji i time Madurovom režimu zatvorila glavni izvor deviznih prihoda, ne krijući da izlaz iz ovog zapleta vidi u promjeni režima.

Rusija, koja je prilično investirala u venecuelanski naftni sektor i Maduru dala milijarde dolara kredita za kupovinu ruskog oružja (koje se otplaćuje u nafti), mogla bi da bude najveći gubitnik ako se režim promijeni, pa Moskva upozorava Vašington da se drži podalje. Maduro, pak, dok mu šanse za opstanak postaju sve bezizglednije, pomoć traži i od Pekinga.

Ključ krize, koja po nekim spoljnim manifestacijama podsjeća na „Arapsko proljeće” i na neke „obojene revolucije”, u ovom momentu drži venecuelanska armija. Zasad je sve moguće: i da Maduro završi kao azilant na Kubi, da vojska nezadovoljnike rastjera silom, ali i da bukne građanski rat koji bi ovu nekad prosperitetnu zemlju pretvorio u „Siriju na Karibima”.

Sigurno je jedino da Veneceulanci o svojoj sudbini ne odlučuju sami.

(Autor je bivši glavni i odgovorni urednik,, Politike')

---