- Piše: Milan Mišić

Iako je već opšte mjesto da nema gatanja kad je riječ o politici i ekonomiji, ne mogu se ignorisati učestale prognoze da bi svijet krajem ove ili početkom sledeće godine mogao da se nađe u situaciji sasvim sličnoj onoj iz 2008, kad nas je, podsjetimo se, strefila takozvana „Velika recesija”.

Od nje smo se oporavili, neko manje neko više, poslednjih nekoliko godina na nekim mjestima su i cvjetale ruže biznisa i finansija, dok je ponegdje za koliko sjutra obećano „zlatno doba”, mada su ekonomisti uglavnom ostali pri stavu da ono što je prošlo može i da se povrati.

Minula sedmica je u tom pogledu bila posebno uznemirujuća. Neke od ličnosti koje sigurno znaju o čemu govore upozorile su da se prilike u globalnoj ekonomiji pogoršavaju, te da su „neizvjesnosti na horizontu” sasvim očigledne.

Ovo je praćeno i korekcijama ranijih procjena globalnog ekonomskog rasta – naniže. Ne doduše dramatično – MMF je svoje indekse smanjio samo za oko pola postotka, ali to je bilo dovoljno za globalnu nervozu.

Prošle nedjelje, na Svjetskom samitu u Dubaiju, čelnica MMF Kristin Lagard je upotrijebila metaforu o „četiri oblaka” koji postaju „sve tamniji” i koji prijete da se izliju na globalni ekonomski sistem.

Prvi se odnosi na sasvim izvjesnu štetu koju će donijeti po svemu sudeći „tvrdi” Bregzit – razvod Ujedinjenog Kraljevstva od EU bez sporazuma, koji je sasvim blizu, već 29. marta, što će biti potres ne samo za Evropu.

Drugi oblak su tenzije između dvije najveće svjetske ekonomije, SAD i Kine, koje već vode carinski rat koji na iskušenja stavlja cjelokupan sistem svetske trgovine.

Treći i četvrti oblak su globalno poskupljenje novca (era izuzetno niskih kamatnih stopa je izgleda prošla) i usporavanje u Kini, što sve uzeto zajedno, po Lagardovoj stvara uslove za „savršenu oluju”.

Uzbunjivačima se pridružio i nobelovac Pol Krugman, koji ukazuje da mnoštvo pojedinačnih trendova može da se pretvori u spiralu neizbježne globalne recesije i da se zbog toga treba spremati za najgore.

Prije toga o mogućoj krizi debatovalo se u Davosu, dok se poslednjih nedjelja sve više govori da sve slabija karika globalnog ekonomskog lanca postaje i Evropa.

Ovogodišnja prognoza rasta za devetnaestočlanu evrozonu je samo mizernih jedan odsto, za koliko se predviđa da će porasti i ekonomija EU lokomotive – Njemačke.

Francuska je dotle zaokupljena protestima „žutih prsluka”, dok je Italija sa novom populističkom vladom već zagazila u sopstvenu recesiju.

Na mnogo načina, riječ je i o krizi multilateralizma u svjetskoj politici, kojoj je potrebno više onoga čega je danas sve manje: postojane koordinacije i saradnje.

Novi elemenat je da ekonomski faktor u sve većoj mjeri postaje klimatska kriza koja se manifestuje ekstremnim vremenskim prilikama u svim djelovima svijeta, a što dokazuje da je ljudski uticaj na prirodnu okolinu dostigao kritične razmjere.

Globalna nezaposlenost je doduše niska, samo pet odsto, ali previše ljudi danas radi za premalo para. Nema sumnje da ova upozorenja treba shvatiti ozbiljno – i oprezno: nema šansi da sledeća kriza postane naša šansa. Znamo kako smo se proveli u prethodnoj.

(Autor je bivši glavni i odgovorni urednik „Politike')

---