Stranke koje su neprijateljski nastrojene prema idealu evropske solidarnosti, imigraciji i euru sve su jače u Evropi. Čuvari evropskog plamena probudili su se zbog rastućeg populizma, no svjetski mediji se pitaju: Da li su zakasnili?
Britanski dnevnik „Tajms” piše da Španijom i Italijom, dvjema velikim ekonomijama evrozone, sada upravljaju vlade koje su populističke ili se oslanjaju na one koji nemaju iskustva u upravljanju zemljom.
– U Briselu, koji je pokazao svoje najgore nagone u podršci proevropski orijentisanom predsjedniku Serđu Matareli protiv italijanske koalicije prošle nedjelje, kao i u Berlinu, Parizu i sjevernim prestonicama, postoje informacije da je stari politički pejzaž u opasnosti – ocjenjuje list.
Dodaje se i da su stranke koje su neprijateljski nastrojene prema idealu evropske solidarnosti, imigraciji i euru sve jače i mogu da dođu na vlast.
List navodi i primjer predsjednice Nacionalnog fronta u Francuskoj Marin Le Pen koju je prošle godine porazio sadašnji francuski predsjednik Emanuel Makron što je uticalo na populističku plimu.
Populizam pobjeđuje širom Evrope, rekao je Dominik Reine, pariški akademik koji je dugo pratio Nacionalni front.
– Na svim izborima kriza se produbljuje uprkos komentatorima koji kažu da to nestaje i da se vraćamo u normalu – rekao je on, i dodao da je moguće da će anti-sistemske, anti-EU partije dobiti većinu na evropskim parlamentarnim izborima narednog maja.
List konstatuje da su uzroci nezadovoljstva bili vidljivi, ali su ignorisani od Mastrihtskog ugovora iz 1991. godine, koji je utvrdio konvergentni evropski identitet i postavio temelje monetarne unije.
Najavljuje se i da će lideri Francuske i Njemačke, čiji su prethodnici kreirali Evropsku uniju pokušati da poprave postojeće stanje tako što će napraviti zajednički plan na samitu EU krajem juna.
Stranka koja se protivi migraciji traži pobjedu na izborima u Sloveniji
Evropskim populizmom bavi se i „Fajnenšel tajms” koji kao primjer uzima Sloveniju, gdje je stranka koja se protivi migraciji i koju podržava mađarski premijer Viktor Orban osvojila najveći broj glasova.
List ocjenjuje i da je ovo posledica poslednjih izbora u Evropi na kojima su partije koje su protiv migracije ojačale i dodaje da Slovenija graniči sa Italijom, Austrijom i Mađarskom, zemljama u kojima je desnica ojačala.
– Predsjednik Slovenačke demokratske partije Janez Janša je koristio retoriku sličnu Orbanu i njega je mađarski premijer podržao tokom kampanje – piše FT.
Florijan Bieber, direktor Centra za studije jugoistočne Evrope na Univerzitetu u Gracu u Austriji, kako prenosi FT, upozorio je, pak, na previše detaljno analiziranje rezultata izbora.
On kaže da se „efekat Orbana nije dogodio”.
O vezama Janše i Orbana piše „Njujork tajms” koji ocjenjuje i da je Orban postao heroj desnice sa svojim otvorenim napadima na liberalnu demokratiju.
List tvrdi i da su u poslednje dvije godine, mađarski biznismeni bliski Orbanu uložili ili pokrenuli nekoliko desničarskih medija u Sloveniji i Makedoniji.
– Prvi je Skandal24, senzacionalistički časopis čiji je cilj bio da Janšine protivnike proglasi ludima, a drugi je televizijski kanal Nova24TV, koji je pokrenuo alarmantske izveštaje o migrantima – a takođe je dobio i ekskluzivni intervju sa Orbanom u maju – navodi „Njujork tajms”.
– Većinski vlasnik Skandal24 je Peter Šac mađarski biznismen blizak Orbanu – navodi list i dodaje da je u junu 2017. godine, Šac kupio većinski udio u drugoj slovenačkoj medijskoj kompaniji „New Horizont”, koja objavljuje desničarski nedjeljnik „Demokracija”.
– Mjesec dana kasnije, Šac – preko Novog Horizonta – stranci Janeza Janše posuđuje 60.000 eura ili skoro 70.000 dolara – kaže Zoran Mladenović, vrhovni državni revizor Slovenačkog revizijskog suda.
NYT navodi i da je prošlog ljeta, Šac takođe preuzeo kontrolu nad Alfa TV, desničarskom televizijom u Makedoniji koja je dugo podržavala Nikolu Gruevskog, bivšeg premijera koji je najbliži saveznik Orbana.
Šac, Nova24TV, Demokracija, Slovenačka demokratska stranka i Orbanov portparol odbili su da komentarišu ove navode.
List zaključuje i da ako Janša uspije da formira Vladu, sloboda medija će se vjerovatno ponovo pojaviti kao problem u Sloveniji.
Može li biti da se Evropa suočava sa još jednom egzistencijalnom krizom, šest godina nakon što je finansijska kriza prijetila kolapsu evrozone, pita se Si-En-En.
– Naime, treća i četvrta najveća ekonomija u evrozoni – Italija i Španija – doživjele su protekle nedjelje političke zemljotrese. Italija će sada imati vladu pobunjenika s malo vjere u „evropski projekat”.
Španija će imati čudnu koaliciju ujedinjenu samo u izbacivanju nepopularnog konzervativnog premijera Marijana Rahoja. Španski birači vjerovatno će se suočiti sa trećim izborima za tri godine, piše Si-En-En.
Američka mreža podsjeća i da je u 2012. godini Evropa imala svoj problem „PIGS” (Portugal, Irska, Grčka, Španija): toksične banke, ogromne dugove i hronične budžetske deficite.
– Sada ima „PHIGS” iz 2018. godine: Poljsku, Mađarsku, Italiju, Grčku i Španiju – piše Si-En-En i ocjenjuje da su danas izazovi složeniji i raznovrsniji, ali imaju zajedničke korijene u sve popularnijem razočaranju sa političkim meinstrimom.
– Da bismo pokušali uvjeriti ove svojevoljne članove, evropski zvaničnici razmišljaju o mogućnosti smanjenja velikodušne finansijske potpore bivšim komunističkim državama koje su se pridružile EU devedesetih godina. Budžet EU bit će pogođen kad Ujedinjeno Kraljevstvo izađe iz zajednice, a Poljska (koja dobiva oko desetine budžeta EU) i Mađarska mogle bi platiti cijenu – navodi Si-En-En.
Kada Britanija ode, Njemačka i Francuska će još jednom biti pokretači Evrope, kao što su bili kada je formirano originalno zajedničko tržište.