U radu „na crno“ tokom prošle godine zatečeno je 2.065 lica, a podaci, kojima raspolažu državne institucije, jesu da je svaki treći zaposleni neformalno radno angažovan. Izvještaj o sprovođenju akcionog plana zapošljavanja i razvoja ljudskih resursa za 2017. godinu pokazuje da Ministarstvo rada i socijalnog staranja nema novih podataka o neformalnoj ekonomiji, ali se i dalje pozivaju na podatke iz istraživanja iz 2014, prema kojima je petina (22,3 odsto) ukupnog broja zaposlenih bila neformalno zaposlena, dok se za jednu šestinu (10,3 odsto) formalno zaposlenih plaćao samo dio pripadajućih poreza i doprinosa.
U izvještaju se navodi da je Inspekcija rada tokom prošle godine sprovodila aktivnosti u skladu sa Akcionim planom za suzbijanje neformalne ekonomije.
– U okviru ovog plana Inspekcija rada je sprovodila pojačani nadzor u cilju suzbijanja rada „na crno”, sa posebnim akcentom za vrijeme turističke sezone. Tokom 2017. godine zatečeno je 2.065 lica u nezakonitom radu, a nakon preduzetih mjera od strane Inspekcije rada, njih 805 (175 stranaca i 630 crnogorskih državljana) zasnovali su radni odnos u skladu sa Zakonom o radu i Zakonom o strancima. Za jedan broj zatečenih stranaca nijesu se mogle preduzeti mjere u cilju regulisanja njihovog radno-pravnog statusa, jer su isti bili bez ikakve dokumentacije, pa im je od strane MUP-a otkazan dalji boravak u Crnoj Gori, ali je Inspekcija rada sankcionisala njihove poslodavce – piše u izvještaju.
Kako je navedeno, u periodu turističke sezone evidentirano je 1.290 radno angažovanih lica, sa kojima poslodavci nijesu bili zaključili ugovore o radu i prijavili ih na obavezno socijalno osiguranje, što je 62 odsto od ukupno evidentiranih na nivou godine.
– Nakon preduzetih mjera od strane inspektora u ovim slučajevima 398 lica su zasnovala radni odnos u skladu sa zakonom, što je 49 odsto od ukupnog broja legalizovanih na nivou godine. Uplata doprinosa za obavezno socijalno osiguranje, po nalogu inspektora rada, a u vezi sa kontrolama redovnosti isplata zarada, odrazila se na regulisanje radnog staža zaposlenih. Takođe, o neredovnosti uplate doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje, ukoliko bi se prilikom inspekcijskog nadzora utvrdilo da su zaposlenima isplaćene neto zarade, Inspekcija rada je redovno obavještavala Poresku upravu – navodi se u nalazu Ministarstva rada.
Inspektori su tokom prošle godine obavili 9.130 inspekcijskih pregleda i u svakom drugom utvrdili nepravilnosti. U oblasti radnih odnosa i zapošljavanja obavljeno je 6.747 kontrola i u oblasti zaštite i zdravlja na radu 2.383 kontrole.
– Od ukupnog broja utvrđenih nepravilnosti (5.263), na oblast radnih odnosa i zapošljavanja odnosi se 2.796, a na oblast zaštite i zdravlja na radu 2.467 nepravilnosti – piše u izvještaju.
Navodi se da je prioritetan zadatak Inspekcije rada u prošloj godini bio suzbijanje sive ekonomije na tržištu rada (neformalno zapošljavanje i neplaćeni rad kod formalno zaposlenih) i obezbjeđivanje bezbjednog radnog mjesta, sa aspekta zaštite i zdravlja na radu.
– Inspekcijski nadzor u oblasti radnih odnosa i zapošljavanja vršen je posebno u dijelu sprovođenja mjera za ostvarivanje prava zaposlenih na rad i po osnovu rada (redovna isplata zarada, naknada zarada i drugih primanja, odmori i odsustva, radno vrijeme, posebna zaštita žena, omladine i lica sa invaliditetom i zaštita u slučaju prestanka radnog odnosa), kao i kontrole zakonitosti zapošljavanja. U dijelu zaštite i zdravlja na radu, pažnja je posvećena kontroli: obezbjeđivanja mjera zaštite i zdravlja na radu, odnosno uslova na radu koji ne dovode do povreda na radu, profesionalnih bolesti i bolesti u vezi sa radom, usklađivanja normativnih akata sa odredbama Zakona o zaštiti i zdravlju na radu, obezbjeđivanja pregleda i ispitivanja sredstava za rad i ispitivanja uslova radne sredine u propisanim rokovima,osposobljavanja zaposlenih za bezbjedan rad – konstatovano je u izvještaju.
A.O.


Fokus na zaštiti

Inspektori su lani pratili obezbjeđivanje specijalističkih zdravstvenih pregleda zaposlenih koji rade na radnim mjestima sa posebnim uslovima rada, odnosno povećanim rizikom, organizovanje poslova zaštite i zdravlja na radu kod poslodavca, vođenje evidencija iz zaštite i zdravlja na radu. Fokus je bio i na nabavci, izdavanju i obezbjeđivanju sredstava i opreme lične zaštite na radu, kolektivnog osiguranja zaposlenih, preduzimanja potrebnih mjera i određivanja zaposlenih za pružanje prve pomoći, zaštite od požara i evakuacije zaposlenih i donošenja akta o procjeni rizika.