-PRIREDIO: MILADIN VELjKOVIĆ

Ubrzo se pokazalo da je Rudnička zavjera imala odjeka u smederevskom kraju. Ona je istovremeno ukazala knezu Milošu na narodno nezadovoljstvo u većini nahija u Srbiji, na potrebu da se stanovništvo rastereti nameta i da se izvrše promjene u državnoj upravi. Nešto je u tom pravcu preduzeto početkom januara 1825. godine, ali su svi ti napori s kneževe strane prekinuti nakon izbijanja Đakove bune. Jedan seljak iz Selevca, sela u Smederevskoj nahiji, bio je upućen u pripreme bune u rudničkom kraju, a to je saznao nahijski starješina Petar Vulićević, koji je došao u selo da ga uhapsi. Međutim, žitelji Selevca složno su ustali u njegovu odbranu i tako je otpočela buna. Na čelu nezadovoljnika bio je Miloje Popović Đak iz Kusatka, do 1804. sveštenik, a u vrijeme ustanka 1804. do 1813. godine pisar smederevskog vojvode Vujice Vulićevića. Poslije sloma 1813. prebjegao je u Austriju, odakle se u Srbiju vratio 1815, kada je počeo da se bavi trgovinom.
U odnosu na oblasti zahvaćene nemirima, uočavaju se dva različita perioda u trajanju bune: prvi, od 23. do 27. januara i drugi, od 29. januara do 3. februara 1825. godine. Dok je na početku buna bila ograničena na Selevac i nekoliko sela u smederevskom kraju, na kraju mjeseca ona se proširila na Beogradsku, Kragujevačku i Požarevačku nahiju. Miloš je na početku bune, pod pritiskom narodnog nezadovoljstva, prihvatio smjenu pojedinih knezova. U Smederevskoj nahiji je umjesto Petra Vulićevića za nahijskog kneza postavljen Miloje Popović Đak, a u kragujevačkoj Jasenici trgovac Andrija Jokić umjesto Milutina Savića Garašanina, dok je novi knez u kragujevačkoj Lepenici postao Milutin Đorđević iz Žabara. Istovremeno, knez Miloš je preduzeo diplomatsku akciju. Pobunjenicima je obećavao milost, beogradskog vezira Abdurahman-pašu je obavještavao da je buna djelo heterista, a narodu je poručivao da su bunu organizovali Turci.
Dobijajući tako na vremenu, Miloš se pripremao za obračun s Đakom, pa je svojoj braći Jovanu u Požarevačkoj i Jevremu u Valjevskoj nahiji, kao i drugim pouzdanim starješinama, naredio da prikupljaju vojsku i krenu prema pobunjenim nahijama. Poslije smjenjivanja Garašanina i Parezana, jedini knez u Kragujevačkoj nahiji na koga se Miloš mogao osloniti bio je Vučić. On je 23. januara dobio naređenje da s vojskom dođe u Kragujevac. Poslije skupštine pobunjenika u Topoli 1. februara 1825. godine, Miloš je odlučio da se obračuna s Đakom. Pripreme su trajale dva dana. Vuk Karadžić i Batrolomeo Kunibert ističu da je glavni zapovjednik Miloševe vojske bio Vučić, mada o tome u pomenutom Protokolu kneza Miloša nema pomena. Uoči polaska na pobunjenike, pred uparađenom vojskom ispred kneževog konaka, Miloš je darivao Vučiću sablju, što je bilo izuzetno odličje, budući da su do tada sablje nosile samo Miloševa braća Jovan i Jevrem, pa je tim gestom ozvaničeno Vučićevo zapovjedništvo.
Kneževa vojska krenula je iz Kragujevca 1. februara, a prvo prenoćište bilo im je u Čumiću, gdje je Vučić primio Miloševo naređenje o pokretu prema Božurnji. Iz tog mjesta uspostavljena je veza s Jevremom Obrenovićem. Dan kasnije, za Vučićem je krenuo knez Miloš, koji nije dočekao vojsku iz Požeške nahije, već je s pratnjom došao u selo Grbicu, odakle je uveče 2. februara naredio Vučiću da tokom noći napadne pobunjenike. Kada je sjutradan, 3. februara, promijenio odluku i zahtijevao da se s napadom sačeka do njegovog dolaska, pobunjenici su bili već razbijeni.
Đakova vojska bila je slabo opremljena i nespremna za duže i ozbiljnije ratovanje, više okrenuta pregovorima i mirnom sporazumu. Kada se pronio glas o pokretu kneževe vojske, građani Smedereva tražili su od Đaka da pošalje delegaciju radi pregovora s knezom Milošem. Uoči odlučujućeg sukoba delegacija đakovaca, sastavljena od stotinak uglednih građana, kmetova i trgovaca, prošla je kroz Vučićev logor. Upravo tada približavala se pobunjenicima vojska kneza Miloša, zbog čega je Đak, želeći da izbjegne sukob, odstupao prema Smederevskoj nahiji. „Vučić, videći to, pošalje svoje konjanike pod knezom Joksom Milosavljevićem da udare na njih. Pešaci Đakovi zapadnu u jednu ogradu od njive i uzmu busije iza plota, a konjanici Đakovi spreme se da ih brane. Knez Joksa udari s konjanicima na pešake Đakove u zasedi, i pošto se prospe po jedna vatra s obadve strane, vide đakovci gdi se i Vučić s druge strane približio, pa se poplašiše i nadadu begati, a Vučićeva vojska za njima, te tako ih razbiju, da nisu ni dva zajedno bili, nego svaki za sebe bežaše, kud je koji znao.”
U potom nastaloj potjeri pobjednička vojska surovo se obračunala s pobunjenicima. Vidnu ulogu u svemu tome imao je Vučić. Ubistva, pljačkanje imovine, mučenja pohvatanih učesnika bune nagonila su stanovništvo smederevskog i požarevačkog kraja koje nije učestvovalo u buni da spas potraži u zbjegovima.(NASTAVIĆE SE)